Ιστορικές παροιμιώδεις φράσεις της Μεγάλης Εβδομάδας

Διανύουμε τη σημαντικότερη και ιερότερη περίοδο της Χριστιανοσύνης τη Μεγάλη Εβδομάδα των παθών και της σταύρωσης του Ιησού Χριστού.

Όλοι οι Χριστιανοί θα βιώσουν και φέτος το μαρτύριο του Χριστού ευρισκόμενοι τις άγιες αυτές ημέρες μέσα στο εκκλησιαστικό περιβάλλον, από τους ύμνους και τα Ευαγγέλια των θρησκευτικών ακολουθιών.

Ο λαός μας κυρίως  στα χρόνια της οθωμανικής κατοχής τα ζούσε διαβάζοντας τα λόγια που περιέγραφαν τα χριστιανικά βιβλία και ακούγοντας τα κηρύγματα των κληρικών διατυπωμένα με την αρχαία ελληνική φρασεολογία, αναδεικνύοντας την αίγλη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

Είναι πολλές οι φράσεις προερχόμενες από τα Ευαγγέλια και τους ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας που έχουν γίνει παροιμιώδεις και χρησιμοποιούνται σήμερα στην καθομιλουμένη , συνυφασμένες στη ζωή της καθημερινότητας των πολιτών. Πάντοτε ο λαός χρησιμοποιούσε στις καθημερινές του κουβέντες τις φράσεις που περιγράφονται στα Ευαγγέλια και στην Αγία Γραφή και σταδιακά πολλές από τις αναφερόμενες στα πάθη του Χριστού λέξεις και έννοιες αφομοιώθηκαν και έγιναν τμήμα της νεοελληνικής γλώσσας.

Κάθε μια απ’ αυτές μεθερμηνευόμενη και υπό τη μεταφορική της έννοια ανάλογα με την περίπτωση, προσδίδει ιδιαίτερη έμφαση στις συζητήσεις των ανθρώπων, αναδεικνύοντας τη μεγάλη επιρροή των πιστών από τα αφηγηματικά κείμενα των ιερών ευαγγελίων και της υμνολογίας της Μεγάλης Εβδομάδας.

Θα αναφερθούμε στις πλέον συνηθισμένες από αυτές τις μνημειώδεις φράσεις παραθέτοντας επιγραμματικά μερικά από τα ερμηνεύματά τους.

· Πολύ συχνά χρησιμοποιείται η φράση «νίπτω τα χείρας μου» από τη φράση του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου: «ιδών δε ο Πιλάτος ότι ουδέν ωφελεί αλλά μάλλον θόρυβος γίνεται, λαβών ύδωρ απενίψατο τας χείρας απέναντι του όχλου λέγων. Αθώος ειμί από του αίματος τούτου, υμείς όψεσθε». Δηλαδή αποποιούμαι κάθε ευθύνης για τις συνέπειες μιας απόφασης με την οποία διαφωνώ.

· «Τράβηξα τα πάθη του Χριστού» λέμε όταν περιγράφουμε με έμφαση το μέγεθος της κακοποίησης, της τυραννίας και της επώδυνης κατάστασης στην οποία έχουμε περιέλθει.

· Πολλές φορές στις συζητήσεις μας αναφερόμαστε στην μορφή του Ιούδα του Ισκαριώτη, είτε φιλικά με υπονοούμενα, είτε πραγματικά ως βρισιά, χαρακτηρίζοντας κάποιον άνθρωπο που μας έχει προδώσει.

· Χρησιμοποιείται η φράση ” τα του Καίσαρος τω Καίσαρα” προκειμένου να επισημανθεί η ανάγκη ότι είναι δίκαιο να αποδίδεται στον καθένα αυτό  που πρέπει, που του οφείλεται ή που του αρμόζει.

· “Διυλίζει τον κώνωπα και καταπίνει την κάμηλον” για τους υποκριτές που επικρίνουν ασήμαντα σφάλματα και συγχωρούν ή παραβλέπουν βαρύτατα αμαρτήματα.

· “Αι μωραί παρθέναι”  αναφερόμενοι στους μη προνοητικούς ανθρώπους, που βρίσκονται απροετοίμαστοι να αντιμετωπίσουν κάτι σημαντικό που έρχεται.

· “Από τον Άννα στον Καϊάφα” οδηγήθηκε πολλές φορές ο Ιησούς μέχρι να αποσαφηνιστεί το κατηγορητήριο εναντίον του, προκειμένου αποφασίσει για την τύχη του ο Πόντιος Πιλάτος. Την φράση αυτή επικαλούνται πολλές φορές οι άνθρωποι, όταν τους παραπέμπουν από τον ένα αρμόδιο στον άλλο, χωρίς ποτέ να βρίσκεται λύση για το πρόβλημα τους.

· “Δια του φόβου των Ιουδαίων” είναι φράση που επικαλείται ένας ομιλητής για να περιγράψει τα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα που επιβάλλεται να ληφθούν, για να αποτραπεί επαπειλούμενος κίνδυνος από πρόσωπα ή καταστάσεις.

· “Και έσται η έσχατη πλάνη χείρων της πρώτης”. Είναι η αναφορά για το ενδεχόμενο κάποιος να επαναλάβει το ίδιο ή άλλο παρόμοιο λάθος, ή σφάλμα που θα είναι περισσότερο μειωτικό, ή θα έχει χειρότερες συνέπειες από τη διάπραξη ενός λάθους για πρώτη φορά.

· Επίσης κατά παρόμοιο τρόπο ο λαός μας παρομοιάζει το χαρμόσυνο γεγονός της Ανάστασης του Χριστού, ταυτίζοντας την ανάσταση του γένους με το ευτυχές γεγονός της ελευθερίας του από την τουρκική δουλεία ή άλλες δύσκολες καταστάσεις του παρελθόντος.

Είναι η πρώτη φορά που ο λαός μας θα ζήσει το πένθος των Αγίων Παθών της Μεγάλης Εβδομάδας και την Ανάσταση του Κυρίου, μετά την πολύμηνη υγειονομική κρίση χωρίς την επιβολή των περιοριστικών μέτρων στους ιερούς ναούς. Φέτος θα γιορτάσουμε πάλι ένα διαφορετικό Πάσχα αφού ήδη έχουμε μπει στην τελική ευθεία για τις εθνικές εκλογές της 21ης Μαΐου και θα μπορέσουμε με προσοχή και προσευχή να πάμε ελεύθερα στις εκκλησίες και να στρώσουμε το πασχαλινό τραπέζι με τις οικογένειες μας και τους φίλους μας.

Καλή Ανάσταση !