Οι γνώριμοι άγνωστοι μπορεί να μας κάνουν πιο πολύ καλό απ’ ό,τι οι δικοί μας

ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ ΚΑΙ οι κοινωνιολόγοι αποκαλούν αυτού του είδους τις συνδέσεις «αδύναμους δεσμούς» ή «περιφερειακούς δεσμούς», σε αντίθεση με τους στενούς δεσμούς με τα μέλη της οικογένειας και τους στενούς φίλους.

Ορισμένοι ερευνητές περιλαμβάνουν σε αυτή την κατηγορία τους συμμαθητές και συμφοιτητές, τους συναδέλφους, τους γείτονες. Άλλοι εξετάζουν τις αλληλεπιδράσεις με «κοντινούς» ξένους σε καφετέριες ή στις διαδρομές των μέσων μεταφοράς.

Οι άνθρωποι που διασταυρώνονται στην καθημερινή βόλτα του σκυλιού τους, για παράδειγμα, μπορεί να αναγνωρίζονται μεταξύ τους χωρίς να γνωρίζουν ο ένας το όνομα του άλλου (αν και πιθανώς γνωρίζουν τα ονόματα των σκυλιών τους) ή κάτι ιδιαίτερο γι’ αυτούς. Παρ’ όλα αυτά, προκύπτουν συχνά μεταξύ τους αυτοσχέδιες κουβέντες για τα κατοικίδια ή για τον καιρό, οι οποίες είναι σημαντικές.

Οι αδύναμοι δεσμοί, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αναπτύσσονται στο διαδίκτυο, δεν μετατρέπονται απαραίτητα σε στενούς και δεν χρειάζεται να γίνουν. Οι στενές σχέσεις, άλλωστε, συχνά περιλαμβάνουν συγκρούσεις, απαιτήσεις για αμοιβαιότητα και άλλες επιπλοκές.

Τέτοιες φαινομενικά ασήμαντες αλληλεπιδράσεις έχει αποδειχθεί ότι ενισχύουν τη θετική διάθεση των ανθρώπων και μειώνουν τις πιθανότητες καταθλιπτικής διάθεσης. «Οι λεγόμενοι αδύναμοι δεσμοί έχουν σημασία, όχι μόνο για τη διάθεσή μας αλλά και για την υγεία μας», δηλώνει η Gillian Sandstrom, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Sussex στην Αγγλία, η οποία έχει συστηματικά ερευνήσει την επίδρασή τους.

«Αν ρωτούσα σε ποιον εμπιστεύεστε τις σκέψεις και τις αγωνίες σας, πιθανότατα δεν θα αναφέρατε αυτούς τους ανθρώπους», λέει. Ωστόσο, η συνακόλουθη αίσθηση του ανήκειν που προσδίδουν αυτοί οι αδύναμοι δεσμοί είναι «απαραίτητη για την ευημερία, για την ανάπτυξη του αισθήματος σύνδεσης με άλλους ανθρώπους» – ακόμη και μεταξύ των εσωστρεφών, όπως ορίζει η ίδια τον εαυτό της.

Στις πρώιμες μελέτες της, είχε ζητήσει από ομάδες προπτυχιακών φοιτητών αλλά και από μεγαλύτερα άτομα να σημειώνουν με πόσους ανθρώπους εκτός του στενού τους κύκλου είχαν αλληλεπιδράσει, έστω και ελάχιστα, επί αρκετές ημέρες. Εκείνοι που αλληλεπιδρούσαν με περισσότερους «αδύναμους δεσμούς» ανέφεραν ενισχυμένη αίσθηση της ευεξίας και του ανήκειν, σε σχέση με εκείνους που είχαν λιγότερες αλληλεπιδράσεις.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης «διαφορές εντός του ατόμου», δείχνοντας ότι τα αποτελέσματα δεν είχαν να κάνουν με την προσωπικότητα ή τον χαρακτήρα. Τα ίδια άτομα ανέφεραν ότι ήταν πιο ευτυχισμένα τις ημέρες που είχαν περισσότερες αλληλεπιδράσεις. Άλλες μελέτες διαπίστωσαν παρόμοια οφέλη όταν οι άνθρωποι χαμογελούσαν και έκαναν σύντομες συνομιλίες με τους baristas σε ένα Starbucks στο Βανκούβερ της Βρετανικής Κολομβίας ή χαιρετούσαν τους οδηγούς λεωφορείων στην Άγκυρα της Τουρκίας.

Οι περισσότεροι από αυτούς τους συμμετέχοντες ήταν αρκετά νέοι, αλλά μια μελέτη, που δημοσιεύθηκε το 2020, παρακολούθησε ένα μεγαλύτερο ηλικιακά δείγμα περισσότερων από 800 ενηλίκους στο μητροπολιτικό Ντιτρόιτ επί 23 χρόνια.

Οι ερευνητές ζήτησαν από τα υποκείμενα (μέσος όρος ηλικίας: 62) να σχεδιάσουν τρεις ομόκεντρους κύκλους, με το «εσείς» στο κέντρο, και να ταξινομήσουν τους ανθρώπους στη ζωή τους ανάλογα με τον βαθμό εγγύτητας. Εκείνοι που βρίσκονταν στον πιο εσωτερικό κύκλο στενών δεσμών ήταν σχεδόν πάντα συγγενείς, δήλωσε ο Toni Antonucci, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και κύριος συγγραφέας της μελέτης. Οι αδύναμοι δεσμοί στον εξώτατο κύκλο περιλάμβαναν φίλους, συναδέλφους και γείτονες.

Με την πάροδο του χρόνου, ο αριθμός των αδύναμων δεσμών φαινόταν να καθορίζει με πιο ισχυρό τρόπο την ευημερία από ό,τι ο αριθμός των στενών δεσμών. Οι αδύναμοι δεσμοί «προσφέρουν μια ευκαιρία αλληλεπίδρασης χαμηλών απαιτήσεων», λέει ο Antonucci. «Είναι κάτι ευχάριστο και γνωστικά διεγερτικό».

Στις μεγαλύτερες ηλικίες, όταν τα δίκτυα κοινωνικών επαφών τείνουν να συρρικνώνονται, οι άνθρωποι πρέπει να καταβάλλουν μια προσπάθεια για την επέκτασή τους. «Κάντε την προσπάθεια», συμβουλεύει ο Antonucci. «Δεν μπορείτε να δημιουργήσετε παιδιά στα 70, μπορείτε όμως να δημιουργήσετε νέους αδύναμους δεσμούς».

Οι αδύναμοι δεσμοί, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αναπτύσσονται στο διαδίκτυο, δεν μετατρέπονται απαραίτητα σε στενούς και δεν χρειάζεται να γίνουν. Οι στενές σχέσεις, άλλωστε, συχνά περιλαμβάνουν συγκρούσεις, απαιτήσεις για αμοιβαιότητα και άλλες επιπλοκές.

Πηγή: The New York Times