ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ, ΜΑΘΑΜΕ ότι οι τσόντες είναι κάτι κακό, κάτι που πρέπει να μένει μακριά από τα παιδιά, παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι είχαμε την πρώτη μας επαφή μαζί τους πολύ πριν κλείσουμε τα 18. Σύμφωνα με στοιχεία από τους NYT, τα 3/4 των εφήβων έχουν κάποια επαφή με την πορνογραφία προτού κλείσουν τα 17 τους χρόνια, με μέση ηλικία να θεωρούνται τα 12 έτη. Το κατά πόσο αυτή η έκθεση τραυμάτισε τον παιδικό μας εγκέφαλο, μας έκανε σεξιστές και σεξουαλικούς ούγκανους και πιθανώς καθόρισε μια για πάντα το πώς κάνουμε σεξ σήμερα είναι μια άλλη συζήτηση, η οποία επίσης πρέπει να γίνει κάποια στιγμή.
Ένα όμως είναι δεδομένο, το μεγαλύτερο μέρος του πορνό που καταναλώνουμε είναι προβληματικό σχεδόν σε όλα τα επίπεδα. Άρα τι κάνουμε όταν βλέπουμε ότι το διαθέσιμο mainstream και παραδοσιακά δωρεάν περιεχόμενο εκεί έξω είναι έτη φωτός μακριά από τις φεμινιστικές και queer διεκδικήσεις μας; Η πρώτη απάντηση θα ήταν ότι στρεφόμαστε προς ένα πιο ηθικό και πιο φεμινιστικό πορνό, ψάχνουμε δηλαδή να τη βρούμε με περιεχόμενο που δεν πληγώνει κανέναν. Κάτι όμως που μπορούμε να παρατηρήσουμε τόσο συζητώντας μεταξύ μας όσο και κοιτώντας τα νούμερα επισκεψιμότητας στις πλατφόρμες, είναι πως το ηθικό και φεμινιστικό πορνό δεν έχει πιάσει. Το ερώτημα είναι «γιατί».
Υπάρχει ερεθιστικό περιεχόμενο το οποίο δεν βρίθει στερεοτύπων και σεξισμού, το οποίο δεν πληγώνει ή καταστρέφει τη ζωή κανενός, όμως δεν θα το βρούμε δωρεάν, ούτε στην αρχική σελίδα του PornHub, και παρότι αυτό δείχνει να συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα για μεγάλο μέρος των χρηστών, δεν θα έπρεπε να είναι για όσους βαφτίζουν εαυτόν φεμινιστές και συμμάχους κάθε είδους.
Μια πρώτη και μάλλον πολύ πιθανή απάντηση είναι ότι τελικά ο κόσμος που ενδιαφέρεται με τρόπο ουσιαστικό για τις συνθήκες εργασίας ή και τα πνευματικά δικαιώματα των εργαζομένων σε πορνογραφικές παραγωγές είναι λίγος. Πολύ λιγότερος απ’ όλους τους αυτο-αποκαλούμενους φεμινιστές που γνωρίζουμε. Γιατί το φεμινιστικό πορνό συνήθως κοστίζει, αλλά είναι ακριβώς αυτό το κόστος το οποίο εξασφαλίζει την ψυχική και σωματική ασφάλεια όσων εργάζονται για το περιεχόμενο με το οποίο εμείς τη βρίσκουμε.
Παράλληλα, η σχέση, ειδικά της Ελλάδας, με την ιντερνετική πειρατεία αγγίζει κάθε τομέα καλλιτεχνικής παραγωγής, αναπόδραστα και την πορνογραφία. Αρνούμαστε να πληρώσουμε για κάτι στο οποίο μάθαμε ότι μπορούμε να έχουμε πρόσβαση δωρεάν. Η βιομηχανία του πορνό είναι ίσως η μεγαλύτερη αγορά κινούμενης εικόνας στην ιστορία του μέσου και ο κόσμος της πορνογραφίας, όπως και ολόκληρο το ίντερνετ, είναι αχανής και απέραντος, έτσι το γενικότερο κλίμα που επικρατεί είναι πως δεν είναι εφικτό να ελεγχθεί και να φιλτραριστεί στο σύνολό του, οπότε, κρυμμένοι στο ημίφως της διαδικτυακής ζούγκλας, οι χρήστες θεωρούν πως μπορούν να δρουν ανεξέλεγκτοι.
Μια βαθύτερη αιτία μοιάζει όμως να είναι πως το ηθικό πορνό μπορεί να φαντάζει για κάποιους απλώς λιγότερο ερεθιστικό, η πορνογραφική απόλαυση έχει συνδεθεί για μέρος του κοινού με εικόνες άγριου σεξ, βιαιότητας έως και με σενάρια βιασμού. Δεν μιλάμε φυσικά μόνο για άτομα που, όπως γράφει σε κείμενό της η Χριστίνα Γαλανοπούλου, επισκέπτονται site της κατηγορίας Koursaros και με το ένα χέρι στο εσώρουχο κάνουν κλικ σε βίντεο «Τρελό ξανθό μωράκι γ@@@ται στα όρθια σε τουαλέτα», αλλά ακόμη και για θηλυκότητες ή νέα άτομα που θεωρούν πως δεν υπάρχει εναλλακτική, και τα οποία έχουν εσωτερικεύσει τον σεξισμό του mainstream πορνό σε τέτοιο βαθμό που τον αναζητούν πια και μόνοι τους.
Για τι πράγμα μιλάμε, όταν μιλάμε για ηθικό πορνό;
Όταν μιλάμε για ηθικό πορνό, αναφερόμαστε βασικά σε παραγωγές για τις οποίες είμαστε σίγουροι ότι συνεργάζονται με συναινούντες ενήλικες που πληρώνονται ικανοποιητικά για τη δουλειά τους και οι συνθήκες εργασίας τους είναι αξιοπρεπείς. Παράλληλα, μια βασική, και δίκαιη κατηγορία εναντίον του κόσμου της πορνογραφίας είναι πως το περιεχόμενό της αποτελεί μια γιορτή του male-gaze, πως είναι δηλαδή ένας κόσμος που αντικειμενοποιεί το γυναικείο σώμα ή ακόμη και το αντρικό, με αποτέλεσμα το παραγόμενο προϊόν να απευθύνεται και να αφορά σχεδόν αποκλειστικά την ηδονή ενός άντρα θεατή. Προσπάθειες προς μια πιο φεμινιστική κατεύθυνση στο κομμάτι των αναπαραστάσεων είχαν ξεκινήσει ήδη από το 1984, όταν η Candida Royalle ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής Femme Productions, την πρώτη του είδους της, που επιχείρησε τη δημιουργία πορνογραφικού περιεχομένου από μια «θηλυκή» σκοπιά, εστιάζοντας δηλαδή για πρώτη φορά στη γυναικεία απόλαυση, αλλά ούτε κι αυτή κατάφερε να ξεφύγει από προκάτ αντιλήψεις για το τι είναι αυτό που θέλει μια γυναίκα να δει.
Το πρόβλημα, τελικά, είναι ότι δεν υπάρχει ερεθιστικό ηθικό περιεχόμενο ή πως δεν είμαστε διατεθειμένοι να ψάξουμε αρκετά για να το βρούμε;
Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο του Them.us, Noelle Perdue, το να συζητάμε συνεχώς για την απουσία πραγματικά καλού, ηθικού πορνό καταλήγει σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, σύμφωνα με την οποία έχουμε προεξοφλήσει ότι το διαθέσιμο φεμινιστικό πορνό δεν θα είναι καυλωτικό, με αποτέλεσμα να το απορρίπτουμε σχεδόν αυτόματα. Όμως η πορνογραφία δεν αφορά μονάχα τα άνευρα, κακοπαιγμένα έως και σαν παρωδίες βίντεο του PornHub, ή στερεοτυπικές soft-core ταινίες «για γυναίκες»· υπάρχουν παραγωγές που ξεπερνούν τα στενά όρια που θέτει η mainstream αγορά και ανάγουν την ταινία τους ακόμη και σε τέχνη. Με τα λόγια της Susan Sontag η πορνογραφία θα μπορούσε να είναι μια φαντασιακή επανάσταση όσον αφορά το τι μας επιτρέπεται κοινωνικά να σκεφτούμε για το σεξ και μια αληθινή έκρηξη σεξουαλικής ποικιλομορφίας.
Σήμερα τα στούντιο που δημιουργούν φεμινιστικό περιεχόμενο έχουν πολλαπλασιαστεί και το ενδιαφέρον έχει στραφεί στο λεγόμενο μετα-πορνό, το οποίο, σύμφωνα με τον τρανς φιλόσοφο Paul B. Preciado, αποτελεί μια επιστημολογική και πολιτική ρήξη, προτείνει έναν νέο τρόπο να παράγουμε και να ανακαλύπτουμε την απόλαυση και στην ουσία έναν νέο τρόπο για να κοιτάμε. To μετα-πορνό ανατρέπει τους όρους της πορνογραφικής γλώσσας και θηλυκότητες και σεξουαλικές μειονότητες μετατρέπονται από αντικείμενα μιας σχεδόν αποκλειστικά ανδρικής ματιάς σε υποκείμενα που επιθυμούν αυτά τα ίδια, στρέφοντας παράλληλα το ενδιαφέρον και την κάμερα σε πραγματικά συμπεριληπτικό περιεχόμενο, το οποίο χωρά κάθε σωματότυπο, κάθε επιθυμία και κάθε kink.
Πριν από λίγο καιρό συζητούσα με μια φίλη μου που ζει και εργάζεται στο εξωτερικό, η οποία μου μίλησε πρώτη φορά για το Quinn, μια συνδρομητική πλατφόρμα η οποία φιλοξενεί αποκλειστικά ηχητική πορνογραφία. «Δεν ήξερα ότι υπήρχε μέχρι πρόσφατα, αλλά, απ’ όταν το ανακάλυψα, έχω κολλήσει, σχεδόν δεν μπορώ να αυνανιστώ με κανονικές τσόντες πια. Είναι τρομερό γιατί είναι κάτι άλλο, κάτι με το οποίο μετά νιώθω καλά», μου λέει. Το Quinn ανήκει σε μια ομάδα νεότερων start-ups που δραστηριοποιούνται γύρω από το σεξ και οι οποίες παίρνουν πολύ σοβαρά τις ανάγκες μιας νέας, πιο queer και πιο συνειδητής γενιάς καταναλωτών, και κερδίζουν ήδη έδαφος στο εξωτερικό. Η πλατφόρμα εφαρμόζει πολύ αυστηρό έλεγχο σε περιεχόμενο που μπορεί να αναφέρεται σε ανηλίκους, ιστορίες βιασμού, κτηνοβασίας ή μη-συναινετικού σεξ, ενώ παρέχει και πολύ μεγάλη διαφάνεια ως προς το τι συμβαίνει πίσω από τα μικρόφωνά της. Αυτή είναι ίσως και η πρώτη φορά που κάποιος μου λέει πως επιλέγει συνειδητά ηθικό πορνογραφικό περιεχόμενο όχι μονάχα για λόγους ηθικούς αλλά και επειδή το βρίσκει απλώς πιο καυλωτικό. Η εμπειρία αυτή δεν είναι μοναδική, ιδιαίτερα ανάμεσα στα παιδιά της γενιάς μου υπάρχει έντονη δυσαρέσκεια για το πώς το σεξ απεικονίζεται στη mainstream πορνογραφία, όμως πολλοί δεν είναι διατεθειμένοι να μπουν στον κόπο να βρουν την εναλλακτική που τους ταιριάζει, γιατί η ποικιλία των επιλογών που υπάρχουν εκεί έξω καθιστά σχεδόν σίγουρο πως υπάρχει κάτι για τον καθένα.
Κάποια πράγματα τα παραλάβαμε ή τα συνηθίσαμε έτσι και τώρα τα κλοτσάμε κυρίως για να μην ξεβολευτούμε ή επειδή φοβόμαστε την ιδέα τού να τα δούμε να αλλάζουν. Μάθαμε ότι οι τσόντες είναι ένας χώρος αχανής, γεμάτος ατελείωτο ηδονοβλεπτικό περιεχόμενο, το οποίο πολλές φορές είναι παράνομο, κακοποιητικό ή παραβιαστικό. Αλλά η λογική των φρανκενστάιν ιδρυτών τέτοιων ιστοσελίδων που λέει «φτιάξαμε ένα τέρας και δεν μπορούμε να το ελέγξουμε» είναι πλέον ξεπερασμένη, το ίντερνετ είναι ελεύθερο εφόσον, αλλά και επειδή μπορεί να αλλάζει, το ίδιο, μάλιστα, ισχύει και για τους χρήστες του. Κι αν θέλουμε να θεωρούμε ότι ανήκουμε σε έναν νέο και λιγάκι καλύτερο κόσμο, οφείλουμε να τον στηρίζουμε έμπρακτα με τις επιλογές μας. Υπάρχει ερεθιστικό περιεχόμενο το οποίο δεν βρίθει στερεοτύπων και σεξισμού, το οποίο δεν πληγώνει ή καταστρέφει τη ζωή κανενός, όμως δεν θα το βρούμε δωρεάν, ούτε στην αρχική σελίδα του PornHub, και παρότι αυτό δείχνει να συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα για μεγάλο μέρος των χρηστών, δεν θα έπρεπε να είναι για όσους βαφτίζουν εαυτόν φεμινιστές και συμμάχους κάθε είδους. Γιατί η αλήθεια καθενός μας φαίνεται λίγο καθαρότερα όταν βρεθούμε μόνοι μας, μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή.
Ακολουθεί μια –σε καμία περίπτωση εξαντλητική– λίστα με στούντιο που ασχολούνται με ηθικές παραγωγές:
https://www.lifo.gr/tropos-zois/living/blepei-telika-kanenas-mas-ithiko-kai-feministiko-porno
