Φυματίωση: «Έκρηξη» θανάτων στην πανδημία – Μείζον πρόβλημα η ανθεκτικότητα της νόσου

Γιγαντώθηκε ο αριθμός των θανάτων από φυματίωση στην Ευρώπη κατά την περίοδο της πανδημίας (2020-2022), σκαρφαλώνοντας στους 7 .000 επιπλέον θανάτους, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση επιτήρησης και παρακολούθησης της φυματίωσης από το Περιφερειακό Γραφείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την Ευρώπη και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC).

Η αύξηση της θνησιμότητας θεωρείται το άμεσο αποτέλεσμα της πανδημίας, καθώς δε θα είχε συντελεστεί εάν οι προσπάθειες διάγνωσης και θεραπείας της φυματίωσης είχαν συνεχιστεί απρόσκοπτα και κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

«Η πρόσφατη έκθεση αποκαλύπτει μια οδυνηρή κατάσταση που θα μπορούσε να αποφευχθεί πλήρως. Αποκαλύπτεται ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από φυματίωση δεν προστατεύθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και 7.000 έχασαν άδικα τη ζωή τους λόγω των διαταραχών λειτουργίας των ιατρικών υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της φυματίωσης. Η έκθεση αποκαλύπτει επίσης μια άλλη εξελισσόμενη δραματική κατάσταση, τον επιπολασμό της ανθεκτικής στα φάρμακα φυματίωσης, που συνεχίζει να αυξάνεται. Γι’ αυτό, προτρέπουμε τις εθνικές αρχές να ενισχύσουν τα προγράμματα εξέτασης της φυματίωσης, να κάνουν έγκαιρη διάγνωση και να εφαρμόζουν τις πιο πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ» επισημαίνει ο δρ Hans Henri P. Kluge, περιφερειακός διευθυντής του ΠΟΥ Ευρώπης.

Τα αναφερόμενα στοιχεία παρουσιάζουν αυξημένο αριθμό διαγνώσεων σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Το 2022, 38 από τα 53 κράτη μέλη του ΠΟΥ Ευρώπης ανέφεραν αυξημένες αναφορές για φυματίωση. Ο συνολικός αριθμός έφτασε σε περισσότερα από 170.000 κρούσματα – σε σύγκριση με περισσότερα από 166.000 κρούσματα το 2021- εκ των οποίων πάνω από 36.000 κρούσματα αναφέρθηκαν στην ΕΕ (από περισσότερα από 33.500 το 2021).

Οι αυξημένοι αυτοί αριθμοί πιθανότατα αντικατοπτρίζουν το ότι σε αρκετές χώρες οι ιατρικές υπηρεσίες για τη φυματίωση ανακάμπτουν από τα δεινά της πανδημίας και όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαγιγνώσκονται ή υποβάλλονται σε θεραπείες.

Ανθεκτική στα αντιβιοτικά

Είναι ανησυχητικό ότι κατά μέσο όρο μόνο 6 στις 10 θεραπείες φυματίωσης με φάρμακα πρώτης γραμμής ήταν επιτυχείς στη θεραπεία της λοίμωξης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ συνολικά στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης 7 στις 10 θεραπείες φυματίωσης θεράπευσαν τη λοίμωξη. Πρόκειται για τα χαμηλότερα ποσοστά εδώ και μια δεκαετία, γεγονός που υποδηλώνει πιθανά προβλήματα με τη συμμόρφωση στη θεραπεία και πιθανά κενά στην παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της θεραπείας. Εάν σχεδιαστεί και διεξαχθεί σωστά, η θεραπεία της φυματίωσης θα πρέπει να είναι επιτυχής σε περίπου 9 στους 10 ασθενείς που έχουν μολυνθεί με στελέχη που ανταποκρίνονται στα αντιβιοτικά ριφαμπικίνη και ισονιαζίδη.

Ανησυχία προκαλούν επίσης οι ενδείξεις ότι η διαχείριση της ταυτόχρονης λοίμωξης με τον ιό HIV δεν είναι η βέλτιστη δυνατή. Μόνο το 48% των ασθενών με φυματίωση και HIV στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ και το 54% στην ΕΕ που ξεκίνησαν θεραπεία φυματίωσης το 2021 είχαν θεραπευτεί.

Για να επιταχυνθούν οι προσπάθειες επίτευξης των στόχων για το τέλος της φυματίωσης, ο ΠΟΥ και το ECDC συνιστούν την κλιμάκωση των προσπαθειών για την ανεύρεση και θεραπεία των κρουσμάτων φυματίωσης, με την ενίσχυση του ελέγχου φυματίωσης, τη διάθεση προληπτικών θεραπευτικών επιλογών σε όλους όσους τις χρειάζονται και την πλήρη εφαρμογή σύγχρονων, σύντομων και πλήρως από του στόματος θεραπευτικών σχημάτων.