Στις ΗΠΑ, οι θάνατοι από καρκίνο είναι σε ύφεση και οι προβλέψεις σχετικά με την έκβαση της μάχης ενάντια σε αυτή τη νόσο είναι και καλές και κακές.
Συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ, οι θάνατοι από καρκίνο μειώθηκαν κατά 33% από το 1991 και εκτιμάται πως σώθηκαν 3,8 εκατ. ζωές, κυρίως λόγω της προόδου στον τομέα της έγκαιρης ανίχνευσης και θεραπείας. Παρ’ όλα αυτά, 10 εκατ. άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πέθαναν από καρκίνο το 2020.
Τα τελευταία τρία χρόνια, ο καρκίνος παραμένει η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, ξεπερνώντας και την Covid-19, σημειώνει ο δρ Αρίφ Καμάλ, διευθυντής υποστήριξης ασθενών της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας (American Cancer Society).
Όπως λένε οι ειδικοί, τα συμπτώματα του καρκίνου μοιάζουν με εκείνα πολλών άλλων ασθενειών, κάτι που κάνει πιο δύσκολη την αναγνώρισή τους. Μεταξύ αυτών είναι ανεξήγητη απώλεια ή αύξηση βάρους, οίδημα ή εξογκώματα στη βουβωνική χώρα, στον λαιμό, στο στομάχι ή στις μασχάλες, πυρετός και νυχτερινές εφιδρώσεις, σύμφωνα με το Εθνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο (National Cancer Institute) των ΗΠΑ.
Επίσης ενδείξεις καρκίνου ίσως αποτελούν και ζητήματα με την κύστη, το έντερο, το δέρμα και το νευρικό σύστημα, όπως και αλλαγές στην ακοή και την όραση, επιληπτικές κρίσεις, πονοκέφαλος και αιμορραγία ή εκχυμώσεις χωρίς αιτία, σύμφωνα με το Εθνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο. Καθώς οι περισσότεροι τύποι καρκίνου αρχικά δεν προκαλούν πόνο, δεν μπορείτε να στηριχτείτε απολύτως στο ότι δεν πονάτε.
«Εάν οι ασθενείς έχουν συμπτώματα που δεν βελτιώνονται εντός λίγων εβδομάδων, θα πρέπει να επισκεφτούν τον γιατρό τους. Αυτό δεν σημαίνει πως η διάγνωση θα είναι καρκίνος», αναφέρει ο Καμάλ.
Αυξάνονται τα κρούσματα στους νεότερους
Αντί να περιμένετε για συμπτώματα, ο τρόπος για να κρατήσετε μακριά τον καρκίνο είναι η πρόληψη σε συνδυασμό με εξετάσεις, ώστε να εντοπιστεί στα αρχικά στάδια. Αυτό είναι κρίσιμο, σύμφωνα με τους ειδικούς, καθώς τα κρούσματα αυξάνονται σε όλο τον κόσμο.
Έκπληξη προκαλεί ο αριθμός νέων διαγνώσεων που αφορούν άτομα κάτω των 50 ετών, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2022 από επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Από τη δεκαετία του 1990, οι περιπτώσεις καρκίνου του μαστού, του εντέρου, του οισοφάγου, της χοληδόχου κύστης, των νεφρών, του ήπατος, του παγκρέατος, του προστάτη, του στομάχου και του θυρεοειδούς σημειώνουν αύξηση στις ηλικίες των 50, των 40, ακόμα και των 30 ετών .
Πρόκειται για κάτι ασυνήθιστο για μια ασθένεια που τυπικά προσβάλει άτομα άνω των 60 ετών, λέει ο Καμάλ: «Ο καρκίνος γενικά θεωρείται νόσος που συνδέεται με τις μεγαλύτερες ηλικίες, όταν έχουν αναπτυχθεί αλλοιώσεις».
«Πιστεύουμε πως χρειάζεται χρόνος για να προκύψει κάτι τέτοιο. Όμως, εάν κάποιος 35 ετών εμφανίσει καρκίνο, το ερώτημα είναι “τι μπορεί να συνέβη;”», διερωτάται ο Καμάλ.
Κανείς δεν ξέρει να πει με ακρίβεια, αλλά το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η μόλυνση της ατμόσφαιρας, η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και η διατροφή με ελάχιστα φρούτα και λαχανικά αποτελούν βασικούς παράγοντες επικινδυνότητας για εμφάνιση καρκίνου, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Όλα αυτά σε συνδυασμό συνιστούν έναν πιθανό ένοχο για την εμφάνιση της νόσου σε νεαρή ηλικία, όπως λένε οι ερευνητές του Χάρβαρντ.
«Ίσως παίζουν ρόλο η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων ή τα δυτικοποιημένα διατροφικά πρότυπα, μαζί με αλλαγές στον τρόπο ζωής, στο περιβάλλον και άλλους παράγοντες», σημειώνουν οι ερευνητές στη μελέτη τους .
«Δεν χρειάζεται να τρέφεται κάποιος επί 65 χρόνια κυρίως με ξεροψημένο ή επεξεργασμένο κρέας, για παράδειγμα. Αρκούν περίπου 20 χρόνια και τότε αρχίζουμε να βλέπουμε καρκίνο του στομάχου και του παχέος εντέρου, ακόμα και σε νεαρές ηλικίες», προσθέτει ο Καμάλ.
Πώς, λοιπόν, μπορούμε να αγωνιστούμε ενάντια στον καρκίνο; «Ξεκινώντας από την ηλικία των 20», εξηγεί ο γιατρός.
Το οικογενειακό ιστορικό μας
Πολλοί από τους πιο συνήθεις τύπους καρκίνου, μεταξύ αυτών του μαστού, του εντέρου, του στομάχου και του προστάτη, έχουν γενετική βάση. Αυτό σημαίνει πως εάν κάποιος κοντινός συγγενής σας νόσησε, ίσως έχετε κι εσείς την προδιάθεση να εμφανίσετε αυτόν τον τύπο καρκίνου.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το οικογενειακό ιστορικό μας. Ο Καμάλ προτείνει οι νέοι να ρωτούν τους παππούδες και άλλους κοντινούς συγγενείς τους για τις ασθένειές τους και να τις καταγράφουν.
«Δεν γνωρίζουμε τη μεγάλη αξία που έχει για την εκτίμηση του κινδύνου η λεπτομερής καταγραφή», σημειώνει.
«Λέω στους ασθενείς μου, “Μάλιστα, η γιαγιά είχε καρκίνο”. Δύο πράγματα θέλω να ξέρω: Σε τι ηλικία διαγνώστηκε και τι είδους καρκίνο είχε. Θέλω να ξέρω αν νόσησε στα 30 ή στα 60 της, επειδή αυτό παίζει ρόλο στο πόσο κινδυνεύετε εσείς. Ωστόσο, συχνά οι ασθενείς δεν ξέρουν να μου πουν».
Το ίδιο ισχύει για τον τύπο του καρκίνου, λέει ο Καμάλ.
«Συχνά λένε, “Η γιαγιά μου είχε καρκίνο των οστών”. Λοιπόν, το μυέλωμα και το οστεοσάρκωμα είναι τύποι καρκίνου των οστών, αλλά και οι δύο είναι σχετικά σπάνιοι. Οπότε, δεν πιστεύω πως η γιαγιά είχε καρκίνο των οστών. Νομίζω πως είχε άλλου είδους καρκίνο που έκανε μετάσταση στα οστά, και αυτό πρέπει να το ξέρω», διευκρινίζει ο ίδιος.
Στη συνέχεια, οι γιατροί πρέπει να γνωρίζουν τι συνέβη σε εκείνον τον συγγενή. Ήταν επιθετικός ο καρκίνος; Πώς ανταποκρίθηκε στη θεραπεία;
«Αν μου πεις πως η μαμά ή η γιαγιά σου διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού στα 40 της και πέθανε στα 41 της, τότε θα ξέρω πως ήταν πολύ επιθετικός και αυτό αλλάζει τις εκτιμήσεις μου σχετικά με το πόσο κινδυνεύεις εσύ. Ίσως, λοιπόν, σου ζητήσω να κάνεις εξετάσεις που δεν προβλέπονται στις οδηγίες που αφορούν την ηλικία σου», αναφέρει ο Καμάλ.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες για τις εξετάσεις βασίζονται σε εκτιμήσεις σε επίπεδο πληθυσμού. Εάν στην οικογένειά σας έχετε ιστορικό καρκίνου (ή άλλων παθήσεων όπως καρδιαγγειακών νοσημάτων, διαβήτη, Αλτσχάιμερ ή ακόμα και ημικρανιών), αποτελείτε ειδική περίπτωση και χρειάζεστε εξατομικευμένο πλάνο.
«Το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας παρακολουθεί την εμφάνιση διαφόρων τύπου καρκίνου σε νεότερες πλέον ηλικίες και διερωτάται: “Μήπως θα έπρεπε να είναι πιο στοχευμένες οι οδηγίες προς τον νεότερο πληθυσμό”».
Κάντε εξετάσεις
Εάν δεν έχετε καρκινοπαθείς στο οικογενειακό σας ιστορικό, ο κίνδυνος για εσάς μειώνεται, αλλά δεν εξαφανίζεται. Σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορείτε να μειώσετε τις πιθανότητες να εμφανίσετε καρκίνο, υιοθετώντας μια υγιεινή, χορτοφαγική διατροφή, εάν ασκείστε και κοιμάστε όσο χρειάζεται, περιορίζοντας την κατανάλωση αλκοόλ και εάν δεν καπνίζετε ή ατμίζετε.
Σημαντικό ρόλο παίζει και η προστασία από τον ήλιο, όχι σολάριουμ, καθώς η επιβλαβής υπεριώδης ακτινοβολία καταστρέφει το DNA στα δερματικά κύτταρα, αποτελώντας τον κύριο παράγοντα κινδύνου για μελάνωμα. Ωστόσο, ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και σε σημεία που δεν εκτίθενται στο ηλιακό φως.
Όπως επισημαίνει ο Καμάλ: «Σημειώνεται αύξηση των κρουσμάτων μελανώματος σε σημεία όπως η μασχάλη, η περιοχή των γεννητικών οργάνων και ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να ελέγχουμε εμείς, κάποιος δικός μας ή ο δερματολόγος μας, όλο το σώμα μας μια φορά τον χρόνο».
Δερματολογική εξέταση: Βγάλτε όλα τα ρούχα και εξετάστε προσεκτικά το δέρμα σας, ακόμα και στις παλάμες, στα πέλματα, ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών και στους γλουτούς, και στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Χρησιμοποιείστε τον κανόνα ABCDE για να αναλύσετε κάθε κηλίδα που σας προκαλεί ανησυχία και αν κάτι σας προβληματίζει, επισκεφθείτε κάποιον ειδικό, συμβουλεύει η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας (American Academy of Dermatology).
Επίσης, συμβουλευτείτε δερματολόγο αν έχετε κνησμό, αιμορραγία ή κάποια ελιά που διαφέρει από τις άλλες.
Εμβολιαστείτε: Δύο εμβολιασμοί προστατεύουν κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και του ήπατος, ενώ για άλλους τύπους καρκίνου, όπως το μελάνωμα, τα εμβόλια είναι υπό ανάπτυξη.
Η ηπατίτιδα Β μεταδίδεται μέσω αίματος και σωματικών υγρών κατά τη σεξουαλική πράξη και μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και κίρρωση του ήπατος. Στις ΗΠΑ, προτείνονται τρεις δόσεις στo πλαίσιo του παιδικού εμβολιασμού. Οι ανεμβολίαστοι ενήλικες θα πρέπει να ενημερωθούν από τον γιατρό τους εάν μπορούν να εμβολιαστούν.
Το εμβόλιο κατά του HPV προστατεύει από αρκετά στελέχη του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, την πιο συχνή σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ.
Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, όπως και κολπικό καρκίνο, καρκίνο του πρωκτού και του πέους.
«Οι τύποι καρκίνου κεφαλής και λάρυγγα που σχετίζονται με τον HPV είναι πιο επιθετικοί, γι’ αυτό θα πρέπει να εμβολιάζονται τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια», υπογραμμίζει ο Καμάλ.
Από το 2006 που εγκρίθηκε το εμβόλιο στις ΗΠΑ για εφήβους 11-13 ετών, τα ποσοστά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μειώθηκαν κατά 87%. Σήμερα, το εμβόλιο μπορεί να γίνει έως την ηλικία των 45 ετών, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
Αυτοεξέταση μαστού: Ο καρκίνος του μαστού είναι ο τύπος που διαγιγνώσκεται πιο συχνά σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ακολουθούν ο καρκίνος του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, του προστάτη, του δέρματος και του στομάχου.
Τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες μπορεί να προσβληθούν από καρκίνο του μαστού. Οπότε, και οι άντρες με οικογενειακό ιστορικό πρέπει να είναι ενήμεροι για τα συμπτώματα. Αυτά περιλαμβάνουν πόνο, ερυθρότητα ή ερεθισμό, σκλήρυνση ή οίδημα σε οποιοδήποτε μέρος του μαστού. Νέα εξογκώματα, στον μαστό ή στη μασχάλη, στροφή της θηλής προς τα μέσα και έκκριση υγρού αποτελούν και αυτά ανησυχητικά συμπτώματα.
Οι γυναίκες πρέπει να κάνουν αυτοεξέταση μία φορά τον μήνα και να επισκέπτονται τον γιατρό τους, εάν δουν κάτι ανησυχητικό. Για την αυτοεξέταση, επιλέξτε κάποια στιγμή που το στήθος είναι λιγότερο ευαίσθητο, περίπου 10 μέρες από την έναρξη του κύκλου σας.
Διαγνωστικές εξετάσεις: Η αυτοεξέταση και ο εμβολιασμός μπορούν να σώσουν ζωές, όμως πολλά είδη καρκίνου ανιχνεύονται μόνο μέσω εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεων και βιοψιών. Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία έχει μια λίστα με τις προτεινόμενες εξετάσεις ανά ηλικία.
Οι τακτικές εξετάσεις αυξάνουν τις πιθανότητες για έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία, αλλά παραμένει ευθύνη του καθενός να γνωρίζει τους δικούς τους παράγοντες κινδύνου, υπογραμμίζει ο Καμάλ.
«Να θυμάστε πως οι κατευθυντήριες οδηγίες αφορούν τον μέσο όρο του πληθυσμού. Ο μόνος τρόπος για να ξέρει κάποιος αν ισχύουν για εκείνον οι οδηγίες, είναι να έχει γνώση του οικογενειακού ιστορικού του σε βάθος», προσθέτει.
πηγή: creta24
