Από το χωράφι στο ράφι: Που οφείλεται η μεγάλη διαφορά στην τιμή παραγωγού και στην τελική τιμή που αγοράζει ο καταναλωτής

της Φαίης Σφακιωτάκη

Με στόχο τη διασφάλιση της διαφάνειας στην εφοδιαστική αλυσίδα από το χωράφι στο ράφι, το Υπουργείο Ανάπτυξης υποχρεώνει πλέον τους προμηθευτές να πωλούν τα προϊόντα στο λιανεμπόριο σε καθαρές τιμές. Σύμφωνα με στοιχεία της ΓΣΕΕ, η ποσοστιαία αύξηση των τιμών στα λαχανικά την τριετία 2020-2023 ανήλθε στο 35,2%. Προκειμένου να περιοριστεί το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ της τιμής που πουλάει ο παραγωγός και της τιμής που αναγράφεται στα ράφια των super market, το Υπουργείο Ανάπτυξης συμπεριέλαβε στα πρόσφατα μέτρα κατά της ακρίβειας που τέθηκαν σε εφαρμογή από την 1η Μαρτίου, τις λεγόμενες καθαρές τιμές από το χωράφι στο ράφι. Βάσει του μέτρου αυτού, επιτρέπεται μόνο πιστωτικό τιμολόγιο ύψους έως 3% για επιστροφές προϊόντων ή φύρας. Το μέτρο αφορά νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα.

«Ο τελικός πωλητής που εν προκειμένω είναι ένα super market θέλει να κινείται μέσα σε αυτό το οικονομικό πλαίσιο με μια σχετική ασφάλεια. Δηλαδή έχει υπολογίσει μέσα στην τελική τιμή του προϊόντος ένα σημαντικό ποσοστό, μπορεί και άνω του 20%, για τη χασούρα. Εφόσον πλέον πρέπει το ποσοστό αυτό να οριοθετηθεί πολύ παρακάτω, αναγκαστικά νομίζω ότι και η αγορά από μόνη της θα ρυθμίσει τις ποσότητες ενδεχομένως πιο κάτω» σχολίασε στην Τηλεόραση CRETA o Γραμματέας του Ενιαίου Αγροτικού Συλλόγου Ιεράπετρας, Μιχάλης Βιαννιτάκης.

Στους πολλούς ενδιάμεσους κρίκους που απαιτούνται προκειμένου τα φρούτα και τα λαχανικά να φτάσουν στα super market, αποδίδει την μεγάλη τελική αύξηση τιμών ο Αντιπρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών, Χρήστος Γιαννακάκης. «Λόγω της κατάρρευσης των συνεταιρισμών στη χώρα μας και λόγω του ότι τα μεγέθη των συνεταιριστικών οργανώσεων είναι εμπορικά μικρά, δυστυχώς δεν μπορεί να γίνει η λεγόμενη συγκέντρωση του προϊόντος και η διάθεσή του στην αγορά και σε ποσότητες και σε ποικιλία ειδών. Ως αποτέλεσμα παρεισφρέουν διάφοροι άλλοι που τους λέμε εμείς αεριτζήδες και κερδίζουν και από τον κόπο του αγρότη, αλλά και από το μεροκάματο του καταναλωτή. Επομένως, για να κλείσει αυτή η ψαλίδα θα πρέπει να αναδιοργανωθεί το σύστημα, έτσι ώστε οι συνεταιρισμοί να μπορούν να προσφέρουν στις αλυσίδες και στη λιανική κατανάλωση συγκεντρωμένα τις ποσότητες τις οποίες έχουν ανάγκη. Σίγουρα και παλαιότερα υπήρχαν οι ενδιάμεσοι κρίκοι, όχι όμως στο βαθμό που υπάρχουν σήμερα.»

Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στην Ελλάδα είναι 1.127. «Ένας συνεταιρισμός που να καλύπτει συνολικά και ροδάκινα και σταφύλια και βερίκοκα και πορτοκάλια δεν υπάρχει κανένας σήμερα, παρά μόνο ιδιώτες εισαγωγείς και διανομείς. Αυτή είναι μια εικόνα η οποία τα τελευταία χρόνια έχει επιδεινωθεί, γιατί αφενός δόθηκε η δυνατότητα να ιδρύουμε σήμερα συνεταιρισμούς με 10 φυσικά πρόσωπα, οπότε εκεί δημιουργείται ένας οικογενειακού τύπου συνεταιρισμός, ο οποίος έχει πλέον ως στόχευση μόνο φοροαπαλλαγές ή κάποια προνόμια, τα οποία μπορεί να έχουν οι συνεταιρισμοί. Ουσιαστικά δεν επιτελεί το σκοπό του. Ο σκοπός του συνεταιρισμού είναι να καλλιεργεί συντονισμένα, να κάνει τη συγκέντρωση και να προσανατολίζει το προϊόν με βάση αυτό που έχει ανάγκη η αγορά» τόνισε ο κ. Γιαννακάκης.

Στην παρούσα φάση η Κρήτη κατέχει τη «μερίδα του λέοντος» στην αγορά των οπωροκηπευτικών. Ο ήπιος χειμώνας έχει ευνοήσει την παραγωγή σε ποσότητα. «Που αυτό βέβαια δε συνεπάγεται με αύξηση και της ποιότητας» διευκρίνισε ο κ. Βιαννιτάκης. «Ενώ μέσα στην καρδιά του χειμώνα συνήθως οι τιμές είναι αρκετά ανεβασμένες λόγω του ότι οι συνθήκες παραγωγής είναι αρκετά δύσκολες, φέτος παρατηρούμε ότι σε σχέση με πέρυσι υπάρχει μια πτώση στις τιμές παραγωγού κατά την αντίστοιχη περίοδο, σίγουρα πάνω από 30%.»

Την ίδια ώρα η κλιματική κρίση σύμφωνα με τον κ. Γιαννακάκη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι για αύξηση της τελικής τιμής. «Αυτό το οποίο έχει επιτείνει το φαινόμενο της ακρίβειας είναι η λεγόμενη κλιματική αλλαγή. Αυτή δηλαδή δίνει το άλλοθι σε όλους αυτούς οι οποίοι αισχροκερδούν εις βάρος του καταναλωτή κι εις βάρος του αγρότη, με την αιτιολογία ότι καταστράφηκε η παραγωγή από τις πλημμύρες, το χαλάζι, τους παγετούς. Αυτό το είδαμε το Σεπτέμβριο, όταν έγινε η μεγάλη ζημιά στη Θεσσαλία, όπου αυτόματα μέσα σε λίγες ημέρες μετά τις πλημμύρες, αυξήθηκαν οι τιμές στις τομάτες. Γιατί; Αφού η Θεσσαλία δεν τροφοδοτεί την αγορά με τομάτες κι άλλα κηπευτικά!».