Τα ντιμπέιτ στην Ελλάδα από το 1990 έως σήμερα: Οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι και οι τηλεθεάσεις

Ο στόχος των συμμετεχόντων είναι σαφής, να πείσουν τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους, επικοινωνώντας με σαφήνεια και ψυχραιμία τις θέσεις τους στο ασφυκτικό, προκαθορισμένο πλαίσιο. Είναι αμφίβολο ωστόσο, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές εάν οι ώριμοι ψηφοφόροι περιμένουν ένα ντιμπέιτ για να ενημερωθούν για τις θέσεις των κομμάτων, ενώ οι αρκετοί από τους αναποφάσιστους δεν αφιερώνουν παρά ελάχιστο χρόνο για την παρακολούθηση του.

Η δεκαετής δημοσιονομική κρίση και η απαξίωση των πολιτικών «έριξε» τα ποσοστά τηλεθέασης των τηλεοπτικών αναμετρήσεων των πολιτικών αρχηγών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο ντιμπέιτ του Σεπτεμβρίου του 2015 είχε αρκετά χαμηλότερη τηλεθέαση από τις αντίστοιχες των προηγούμενων ετών, καθώς σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το παρακολούθησαν πάνω από 2 εκατ. τηλεθεατές, στην πλειοψηφία τους άνδρες με μεσαία μόρφωση. Συνολικά στους 7 τηλεοπτικούς σταθμούς που είχαν απευθείας μετάδοση, το τρίωρο ντιμπέιτ παρακολούθησαν 2.780.000 θεατές με μέσο όρο τηλεθέασης 27,4%. Αντιθέτως, προ κρίσης και συγκεκριμένα το debate του Σεπτεμβρίου του 2009) η τηλεθέαση είχε «χτυπήσει» διπλάσια νούμερα.

Διόλου ελκυστικό δεν είναι και το πλαίσιο διεξαγωγής του ντιμπέιτ. Οι παράλληλοι μονόλογοι που αποφασίζονται από τους εκπροσώπους των κομμάτων για την “προστασία” των αρχηγών τους, δεν τραβούν το ενδιαφέρον του τηλεοπτικού κοινού.

Μοναδική ίσως εξαίρεση ζωντανού debate ήταν του Σεπτεμβρίου του 2015, όπου Ευάγγελος Μεϊμαράκης και Πάνος Καμμένος ήταν πρωταγωνιστές θερμού επεισοδίου για τα υποβρύχια. Όλοι θυμούνται τον αρχηγό των Ανεξαρτήτων Ελλήνων σε υψηλούς τόνους να επιτίθεται στον πολιτικό του αντίπαλο, ξεπερνώντας τον προκαθορισμένο χρόνο. Ο κ. Μεϊμαράκης φάνηκε να γέρνει τότε την καρέκλα του προς τον Αλέξη Τσίπρα λέγοντας του γελώντας, «τι είναι αυτός; Γιατί δεν τον μαζεύεις; Γιατί τον έχεις βάλει να σου κάνει τη βρώμικη δουλειά;».

Στην Ελλάδα πάντως, η ιστορία των ντιμπέιτ πηγαίνει 33 χρόνια πίσω, στην αίθουσα 108 του Παντείου Πανεπιστημίου, όπου ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Ανδρέας Παπανδρέου κι ο Χαρίλαος Φλωράκης κάθισαν στο ίδιο τραπέζι με κύριο μενού την εξωτερική πολιτική. Διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου ενόψει των εκλογών της 8ης Απριλίου με συντονιστή τον Γιάννη Καψή και μεταδόθηκε από την ΕΡΤ και τα δύο ιδιωτικά κανάλια της εποχής, τον ΑΝΤ1 και το Mega.

Τις ερωτήσεις σε εκείνο το πρώτο debate υπέβαλε ο καθηγητής του Παντείου Δημήτρης Κώνστας και στις πρώτες σειρές των καθισμάτων κάθονταν ο πρωθυπουργός Ξενοφών Ζολώτας, ο πρώην πρωθυπουργός Τζανής Τζαννετάκης, ο Αμερικανός και ο Σοβιετικός πρέσβης, υπουργοί, διπλωμάτες και βουλευτές.

Έξι χρόνια αργότερα, το 1996 Κώστας Σημίτης και Μιλτιάδης Έβερτ συμμετέχουν στο πρώτο ντιμπέιτ σε τηλεοπτικό στούντιο. Είχε προηγηθεί η κρίση των Ιμίων και τα εθνικά θέματα μαζί με την οικονομία βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή. Ο κάθε αρχηγός είχε στην διάθεσή του 2 λεπτά για να απαντήσει σε ερωτήσεις. Συντονιστής της τηλεμαχίας ήταν ο Πέτρος Ευθυμίου (μετέπειτα βουλευτής και υπουργός του ΠΑΣΟΚ), ενώ ερωτήσεις υπέβαλλαν οι δημοσιογράφοι Θεόδωρος Ρουσόπουλος (μετέπειτα βουλευτής και υπουργός της ΝΔ), Παύλος Τσίμας και Γιάννης Παπουτσάνης.

Το 2000 Κώστας Σημίτης και Κώστας Καραμανλής συναντώνται στο τηλεοπτικό πλατό της δημόσιας τηλεόρασης. Η οικονομία και η πορεία του Χρηματιστηρίου ήταν στην πρώτη θέση της πολιτικής αντιπαράθεσης. Την τηλεμαχία συντόνισε ο Νίκος Χατζηνικολάου και ερωτήσεις απηύθυναν η Έλλη Στάη, ο Μανώλης Καψής και ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος. Οι δύο πολιτικοί αρχηγοί είχαν δύο λεπτά στη διάθεσή τους για να απαντήσουν.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2004 το ντιμπέιτ περιλαμβάνει όλους τους πολιτικούς αρχηγούς, Κώστα Καραμανλή, Γιώργο Παπανδρέου, τη γ.γ. του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα, τον Νίκο Κωνσταντόπουλος επικεφαλής του Συνασπισμού και τον Δημήτρη Τσοβόλα από το ΔΗΚΚΙ. Ο χρόνος απάντησης μειώθηκε στο 1,5 λεπτό. Συντονιστής της συζήτησης ήταν και πάλι ο Νίκος Χατζηνικολάου και τις ερωτήσεις υπέβαλλαν οι δημοσιογράφοι Παύλος Τσίμας, Αλέξης Παπαχελάς, Νίκος Ευαγγελάτος και Σταύρος Θεοδωράκης.

Ντιμπέιτ έγινε και για τις ευρωεκλογές, τον Ιούνιο του 2004, ενώ το 2007 οι πολιτικοί αρχηγοί αναμετρώνται και πάλι τηλεοπτικά. Στην πρώτη γραμμή οι φονικές πυρκαγιές στην Πελοπόννησο. Στη θέση του συντονιστή κάθισε η Μαρία Χούκλη, ενώ τις ερωτήσεις στις έξι θεματικές ενότητες έκαναν οι δημοσιογράφοι Νίκος Χατζηνικολάου, Όλγα Τρέμη, Νίκος Ευαγγελάτος, Αλέξης Παπαχελάς, Αιμίλιος Λιάτσος και Έλλη Στάη. Τηλεμαχία έγινε και ενόψει των ευρωεκλογών της 7^ης Ιουνίου.

Για τις εθνικές εκλογές του 2009 διεξήχθησαν δύο ντιμπέιτ, το ένα με την παρουσία όλων των αρχηγών των κοινοβουλευτικών κομμάτων και των οικολόγων, με τον Αλέξη Τσίπρα να βρίσκεται πλέον στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, και το δεύτερο με τους δύο διεκδικητές της πρωθυπουργίας, Κώστα Καραμανλή και Γιώργο Παπανδρέου.

Επιτρέπονταν οι ερωτήσεις αρχηγού προς αρχηγό. Η τηλεοπτική αναμέτρηση των πολιτικών αρχηγών έγινε στις 21 Σεπτεμβρίου και επικεντρώθηκε σε έξι θεματικές ενότητες: Οικονομία – Ανάπτυξη, Κοινωνική Πολιτική – Εργασία, Εξωτερική Πολιτική – Ευρωπαϊκή Ένωση, Περιβάλλον – Βιώσιμη Ανάπτυξη, Παιδεία – Τεχνολογία – Πολιτισμός, Διακυβέρνηση – Δημόσια Διοίκηση. Συμμετείχαν ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου, η γ.γ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρρήγα, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας, ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ Γιώργος Καρατζαφέρης και ο επικεφαλής των Πράσινων Οικολόγων Νίκος Χρυσόγελος. Την τηλεμαχία συντόνισε η Μαρία Χούκλη και ερωτήσεις υπέβαλαν οι δημοσιογράφοι Παύλος Τσίμας, Νίκος Ευαγγελάτος, Αιμίλιος Λιάτσος, Ανδρέας Κωνσταντάτος, Αντώνης Σρόιτερ και η Σία Κοσιώνη.

Το φορτισμένο κλίμα του 2012 δεν επέτρεψε την διεξαγωγή ντιμπέιτ μεταξύ των πολιτικών αρχηγών, ενώ ούτε τον Ιανουάριο του 2015 οι πολιτικοί αρχηγοί βρέθηκαν μπροστά στον τηλεοπτικό φακό.

Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, γίνονται δύο ντιμπέιτ. Στο πρώτο συμμετείχαν οι 7 πολιτικοί αρχηγοί Αλέξης Τσίπρας, Ευάγγελος Μεϊμαράκης, Φώφη Γεννηματά, Σταύρος Θεοδωράκης, Παναγιώτης Λαφαζάνης, Δημήτρης Κουτσούμπας και Πάνος Καμμένος. Κυριάρχησαν όπως ήταν αναμενόμενο τα θέματα της οικονομίας και των μετεκλογικών συνεργασιών. Συντονιστής της τηλεμαχίας ήταν ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Πάνος Χαρίτος και τις ερωτήσεις υπέβαλαν οι δημοσιογράφοι Όλγα Τρέμη (Mega), Μαρία Χούκλη (ΑΝΤ1), Σία Κοσιώνη (ΣΚΑΪ), Αντώνης Σρόιτερ (Alpha), Μάρα Ζαχαρέα (Star) και Μάκης Γιομπαζολιάς (ΕTV). Στο δεύτερο «μονομάχησαν» Αλέξης Τσίπρας και Ευάγγελος Μεϊμαράκης.