Στρες, αϋπνία, θυμός, άρνηση για τροφή: Σοκ στις οικογένειες που διαλύθηκαν από το δυστύχημα στα Τέμπη

Αίσθηση «της μυρωδιάς της καμμένης σάρκας» και άρνηση για τροφή. Αϋπνία βασανιστική, τα μάτια ανοιχτά τις τελευταίες 12 ημέρες γιατί «αν κλείσουν πάμε πάλι στο σκοτάδι στη μέση του πουθενά». Τύψεις γιατί «εμείς είπαμε στα παιδιά να φύγουν με το τρένο, εμείς τα πήγαμε στο τρένο». Θυμός και οργή. Άρνηση και σιωπή.

Από τα χαράματα της 1ης Μαρτίου οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας της Εθνικής Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 ακούν τα λόγια, αλλά και τις σιωπές των ανθρώπων που βρέθηκαν αίφνης να πρωταγωνιστούν στο πιο τραγικό σκηνικό της ζωής τους, στο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη.

Kλιμάκια ειδικών αποτελούμενα από ψυχιάτρους, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, βρέθηκαν εξαρχής στα νοσοκομεία της Λάρισας, της Κατερίνης και της Θεσσαλονίκης για να προσφέρουν υποστήριξη στους συγγενείς όσων νοσηλεύονταν, αλλά και εκείνων που θρηνούσαν την απώλεια των δικών τους. Παράλληλα, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί της Γραμμής είχαν ξεκινήσει να επικοινωνούν με τους επιβαίνοντες της αμαξοστοιχίας που είχαν δώσει τους αριθμούς τηλεφώνου τους κατά την έκδοση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου – περίπου 150 άτομα.

Το ψυχικό φορτίο που κουβαλούν οι επιβαίνοντες, οι τραυματίες και οι συγγενείς των θυμάτων και των τραυματιών είναι ασήκωτο. Όλοι όσοι βρίσκονται σε αυτό το δύσκολο πεδίο γνωρίζουν πως έχει ξεκινήσει μια μακρά και επίπονη ψυχική διαδικασία που θα κρατήσει μήνες, ίσως και χρόνια.

«Οι τραγικές απώλειες, νέων στην πλειονότητά τους ανθρώπων, είναι δυσαναπλήρωτες και το τραύμα για τις οικογένειες, για ολόκληρη την κοινωνία που βυθίστηκε σε συλλογικό πένθος είναι βαθύ και δύσκολο να επουλωθεί. Η Εθνική Γραμμή 10306 θα συνεχίσει να υποστηρίζει τους ανθρώπους που η ζωή τους σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από αυτό το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα, με όλα τα διαθέσιμα εργαλεία. Αλλά και το οργανωμένο δίκτυο που δημιουργήθηκε άμεσα με Ψυχιατρικές Κλινικές Γενικών και Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων καθώς και Κέντρα Ψυχικής Υγείας σε όλη τη χώρα για τους πληγέντες των Τεμπών θα συνεχίσει να προσφέρει επί μακρόν ψυχολογική στήριξη σε όλους όσοι την έχουν ανάγκη» λέει στο Πρώτο ΘΕΜΑ η υφυπουργός Υγείας, αρμόδια για θέματα Ψυχικής Υγείας, Ζωή Ράπτη.

Οι δομές ψυχικής υγείας σε Ηράκλειο, Πάτρα, Χαλκίδα, Αθήνα, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα, Τρίκαλα, Καρδίτσα, Θεσσαλονίκη, Κοζάνη, Χαλκιδική, Δράμα, Ιωάννινα εντάσσονται στο δίκτυο ψυχολογικής υποστήριξης που δημιουργήθηκε στοχευμένα για τις πληγείσες οικογένειες. Το ψυχικό τραύμα χάσκει, ωστόσο ο πόνος μοιάζει να έχει αδρανοποιήσει την πλειονότητα των εμπλεκομένων που προσεγγίζουν με αργά βήματα τους ειδικούς ψυχικής υγείας. Εκτιμάται ότι η αναζήτηση στήριξης και βοήθειας θα ενταθεί από δω και στο εξής.

«Κάθε άνθρωπος διαχειρίζεται σε δικό του χρόνο ένα τραυματικό γεγονός. Από τις διερευνητικές κλήσεις που έχουν γίνει, καταγράφηκε εύρος αντιδράσεων. Κάποιοι ήθελαν να μιλήσουν αρκετά, άλλοι ήθελαν να παραμείνουν σιωπηλοί. Και κάποιοι άλλοι εκδήλωσαν έντονο θυμό, οργή και εκφράστηκαν επιθετικά» λέει στο Πρώτο ΘΕΜΑ ο υπεύθυνος της Γραμμής 10306 και πρόεδρος της Ομοσπονδίας Φορέων Ψυχικής Υγείας «Αργώ», Μενέλαος Θεοδωρουλάκης.

Για παράδειγμα, οι ειδικοί ψυχικής υγείας εξηγούν ότι το αυξημένο στρες τις πρώτες μέρες, η δυσκολία στην πρόσληψη τροφής και η αϋπνία είναι αναμενόμενα, ωστόσο όταν η εμφάνισή τους παρατείνεται και εντείνεται, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση και πιθανότατα ψυχιατρική παρακολούθηση.

«Την περασμένη Δευτέρα ενημερώσαμε εκ νέου τους επιβαίνοντες και τους συγγενείς των θυμάτων ότι η τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 είναι σε 24ωρη λειτουργία δωρεάν, ανώνυμα και εμπιστευτικά. Τους εξηγήσαμε πως εάν αισθάνονται ψυχολογική επιβάρυνση, μπορούν να ζητήσουν να μπουν σε εξ αποστάσεως πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης. Τις επόμενες δύο ημέρες επικοινώνησαν μαζί μας 50 συγγενείς θυμάτων. Και αξιοποίησαν τη δυνατότητα για στήριξη ήδη 8 επιβαίνοντες και δύο οικογένειες θυμάτων και τραυματιών».

Η ανάγκη να καλυφθούν άμεσα όσοι καλούν στο 10306 οδήγησε στη δημιουργία έξτρα επιλογής – αριθμός 3 – που απευθύνεται αποκλειστικά σε όσους ενεπλάκησαν στο δυστύχημα στα Τέμπη, δηλαδή από τους τραυματίες, τους επιβαίνοντες, τις οικογένειες θυμάτων και τραυματιών μέχρι τους διασώστες και προσωπικό του σιδηροδρόμου. Επίσης, δρομολογείται η ενίσχυση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας που εργάζονται στη Γραμμή, από 12 σε 20 ανά βάρδια. Σημειωτέον, ότι έχουν επιστρατευτεί όλοι οι ειδικοί στις μαζικές καταστροφές και τις μαζικές απώλειες ανθρώπινων ζωών, με «βαριά» εμπειρία από τις πυρκαγιές στο Μάτι, στην Εύβοια, στην Ηλεία, αλλά και την αεροπορική τραγωδία με το Helios Airways.

«Σε πρώτη φάση οι ειδικοί ακούν, δεν ρωτούν. Τα πρώτα 24ωρα κλήθηκαν να διαχειριστούν πρακτικά, χρηστικά θέματα των επιβαινόντων, όπως η εύρεση των αποσκευών, η έκδοση εγγράφων, η μετακίνηση προς τον τόπο κατοικίας τους, η παροχή ρούχων κλπ. Πλέον, οι κλήσεις έχουν άλλο περιεχόμενο, όσοι επικοινωνούν θέλουν να μιλήσουν κυρίως για το στρες που νιώθουν και την αϋπνία και τον θυμό. Οι ειδικοί εξηγούν ότι το οξύ στρες είναι αναμενόμενο όπως και η ευερεθιστότητα σε διάφορα ερεθίσματα και τις εικόνες του δυστυχήματος αλλά και εν μέρει η αϋπνία. Και τους δίνουν την επιλογή να ενταχθούν στο πρόγραμμα εξ αποστάσεως υποστήριξης εντός 24 ωρών ή να ξανακαλέσουν αν θεωρούν ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν τις όποιες επιπτώσεις» εξηγεί ο κ. Θεοδωρουλάκης.

Οι ειδικοί της Γραμμής δίνουν από την πλευρά τους τη δική τους μάχη με τον χρόνο για την ψυχολογική στήριξη των πληγέντων στο τραγικό δυστύχημα. «Μετά την ενεργητική ακρόαση, καλούνται να βοηθήσουν τα άτομα που επικοινωνούν να εκφράσουν και να διαχειριστούν το συναίσθημά τους. Σε δεύτερο επίπεδο να διαγνώσουν εάν τυχόν το αρχικό σοκ έχει μετατραπεί σε οξύ στρες και σε μετατραυματικό στρες, κάτι που διαγιγνώσκεται μετά από 2-3 μήνες. Στην περίπτωση αυτή είναι αναγκαία η ψυχιατρική παρακολούθηση» αναφέρει ο υπεύθυνος της Γραμμής. Το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον έχει καταλυτικό ρόλο στη διαχείριση αυτών των δύσκολων περιστατικών και μπορεί να γίνει ανάχωμα των «διαλυμένων» γονέων, αδελφών, συζύγων, συντρόφων, παππούδων, γιαγιάδων. Στη Γραμμή 10306 απηύθυναν πολλοί συγγενείς το γεμάτο θυμό και παράπονο ερώτημα «γιατί να παραλάβουμε κλειστά φέρετρα», με τους ειδικούς να τους εξηγούν ότι «θα ήταν ένα νέο τραύμα, ίσως πιο ισχυρό και από τον ξαφνικό, βίαιο θάνατο του δικού τους ανθρώπου να δουν τη σορό του μετά το δυστύχημα».