Χρόνια νεφρική νόσος: Το σημείο του σώματος που αποκαλύπτει έγκαιρα τη σιωπηλή ασθένεια

Η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) είναι μια σιωπηλή επιδημία, που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Σε πολλές περιπτώσεις, η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη ήδη πριν από την εμφάνιση οποιουδήποτε συμπτώματος. Για το λόγο αυτό, η ανακάλυψη ενός τρόπου έγκαιρης ανίχνευσης τυχόν παθογένειας στους νεφρούς θα ήταν ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της νόσου.

Μια πρωτοποριακή μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου υποστηρίζει τώρα ότι η λύση μπορεί να βρίσκεται κυριολεκτικά στα… μάτια μας. Συγκεκριμένα, η ερευνητική ομάδα αποκάλυψε μια σημαντική σχέση μεταξύ της υγείας των ματιών και της χρόνιας νεφρικής νόσου. Αυτή η νέα ανακάλυψη υποδηλώνει ότι το κλειδί για την έγκαιρη ανίχνευση των προβλημάτων των νεφρών θα μπορούσε να βρίσκεται στα μάτια, εξέλιξη που ενδέχεται να μεταμορφώσει τις τρέχουσες διαγνωστικές προσεγγίσεις. Τα σχετικά ευρήματα δημοσιεύονται στο Nature Communications.

Μέσω εκτεταμένης ανάλυσης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι μεταβολές στον αμφιβληστροειδή και τον χοριοειδή (ένα στρώμα αιμοφόρων αγγείων πίσω από τον αμφιβληστροειδή) είναι ενδεικτικές για την υγεία των νεφρών. Χρησιμοποιώντας την οπτική τομογραφία συνοχής (OCT), μια μη επεμβατική και ευρέως προσβάσιμη τεχνική απεικόνισης στις οφθαλμολογικές κλινικές, παρατήρησαν ότι τα άτομα με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (ΧΝΑ) παρουσίαζαν λεπτότερο αμφιβληστροειδή και χοριοειδή σε σύγκριση με τα υγιή άτομα.

Για να καταλήξουν σε ασφαλή συμπεράσματα, οι ερευνητές παρακολούθησαν μια ομάδα ασθενών με ΧΝΝ για δύο χρόνια. Διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν λεπτότερο αμφιβληστροειδή και χοριοειδή στην αρχή της μελέτης είχαν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν σημαντική μείωση της νεφρικής λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου. Αυτή η τάση εξακολουθούσε να ισχύει ακόμη και μετά την εξέταση παραγόντων όπως η ηλικία, η αρτηριακή πίεση και η πρωτεΐνη στα ούρα (χαρακτηριστικό γνώρισμα της νεφρικής βλάβης).

Το σκεπτικό πίσω από αυτή τη συσχέτιση πηγάζει από τις δομικές και λειτουργικές ομοιότητες μεταξύ ματιού και νεφρών. Και τα δύο όργανα βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε ένα δίκτυο μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων για τη σωστή λειτουργία τους. Η βλάβη αυτών των αγγείων, ένα φαινόμενο συχνό στην ΧΝΝ, επηρεάζει τόσο την όραση, όσο και τη λειτουργικότητα των νεφρών.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν, μάλιστα, ότι όσο πιο προχωρημένη είναι η νεφρική νόσος, τόσο λεπτότερος είναι ο αμφιβληστροειδής και ο χοριοειδής. Η σχέση αυτή ίσχυε ακόμη και μετά τη συνεκτίμηση της ηλικίας, ενός παράγοντα γνωστού τόσο για την υγεία των ματιών, όσο και των νεφρών. Ενδιαφέρον είναι, δε, ότι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς, το οποίο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον χοριοειδή για οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά, φάνηκε να επηρεάζεται ιδιαίτερα στους ασθενείς με ΧΝΝ.

Ωστόσο, το πραγματικά σημαντικό εύρημα προέκυψε όταν οι ερευνητές εξέτασαν ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε μεταμόσχευση νεφρού. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα άτομα αυτά παρουσίασαν αναστροφή της λέπτυνσης του αμφιβληστροειδούς και του χοριοειδούς. Μέσα σε μόλις μία εβδομάδα από τη μεταμόσχευση, οι δομές των ματιών τους άρχισαν να πυκνώνουν, παρουσιάζοντας διαρκή βελτίωση κατά τους επόμενους 12 μήνες. Φάνηκε, δηλαδή, να υπάρχει μια παράλληλη δράση μεταξύ νεφρικής και οφθαλμικής υγείας.

Αντιθέτως, τα άτομα που δώρισαν νεφρό άρχισαν να εμφανίζουν αραίωση του χοριοειδούς μέσα σε ένα χρόνο, παρά τη διατήρηση της φυσιολογικής νεφρικής λειτουργίας. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει τη δυνατότητα χρήσης των οφθαλμολογικών εξετάσεων ως εργαλείο έγκαιρης ανίχνευσης των αλλαγών στη νεφρική υγεία.

Αν και οι σαρώσεις OCT δεν αποτελούν ακόμη πρότυπο για την παρακολούθηση της υγείας των νεφρών, η έρευνα αυτή ανοίγει νέους δρόμους για την έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία. Όπως σημειώνει ο δρ. Neeraj Dhaun του Κέντρου Καρδιαγγειακής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, «αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στον έγκαιρο εντοπισμό της νεφρικής νόσου και στην ανάπτυξη νέων θεραπειών για μια πάθηση που, μέχρι πρότινος, ήταν δύσκολο να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά».

Απαιτούνται, φυσικά, περισσότερες έρευνες, για να κατανοηθεί πλήρως η πολύπλοκη σχέση μεταξύ ματιών και νεφρών. Οι ερευνητές σχεδιάζουν να μελετήσουν μεγαλύτερες και πιο ετερογενείς ομάδες ασθενών, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Θέλουν, επίσης, να διερευνήσουν αν ορισμένες αλλαγές στα μάτια μπορούν να προβλέψουν καρδιαγγειακά προβλήματα, τα οποία συχνά συμβαδίζουν με τη χρόνια νεφρική νόσο.

Προς το παρόν, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι αυτή η πρωτοποριακή έρευνα αναδεικνύει τη διασύνδεση διαφορετικών συστημάτων του σώματος, τονίζοντας ιδιαίτερα τις δυνατότητες των οφθαλμολογικών εξετάσεων ρουτίνας στην παρακολούθηση της συνολικής υγείας.