Εκατομμύρια φάρμακα απορρίπτονται στα σκουπίδια – Πως μπορούν να καταλήξουν στην τροφική αλυσίδα ή στο πόσιμο νερό

της Φαίης Σφακιωτάκη

Περισσότερα από 40 εκ. κουτιά φαρμάκων μένουν αχρησιμοποίητα στα σπίτια μας στην Ελλάδα. Αυτό προκύπτει από την τελευταία πανελλαδική έρευνα κοινής γνώμης της GIVMED, με την επιστημονική επιμέλεια του Ινστιτούτου Πολιτικής Υγείας σε συνεργασία με τη διαΝΕΟσις. Η αξία των φαρμάκων που καταλήγουν στα σκουπίδια βάσει του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας εκτιμάται ότι ανέρχεται στο 1 δισ. ευρώ. «Το 2017 που είχαμε κάνει παρόμοια έρευνα ήταν λίγο λιγότερα, άρα τα νέα στοιχεία είναι ακόμη χειρότερα. Φυσικά μπορούμε να λάβουμε υπόψη μας και την περίοδο μετά την πανδημία. Ωστόσο, πρέπει να αναφέρουμε ότι και στις Η.Π.Α., στην Αγγλία και στην Ολλανδία που έχουμε παραδείγματα από μελέτες, δυστυχώς το πρόβλημα με το πλεόνασμα φαρμάκων στα σπίτια είναι πάρα πολύ έντονο» σχολίασε στην Τηλεόραση CRETA η Διευθύντρια της GIVMED Ιωάννα Δημητρακοπούλου – Κουταβά.

Στην έρευνα, 1 στους 2 δήλωσε ότι περίσσεψαν φάρμακα τον τελευταίο χρόνο. Όταν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν γιατί συνέβη αυτό, οι περισσότεροι δήλωσαν ότι ο λόγος είναι η ολοκλήρωση της θεραπείας τους. Το 15,1% θεωρεί ότι ο γιατρός συνταγογράφησε περισσότερα φάρμακα απ’ όσα χρειαζόταν, ενώ περίπου το 14% δήλωσε ότι αγόρασε περισσότερα φάρμακα απ’ όσα χρειαζόταν.

«Η πολυφαρμακία είναι ένα από τα σοβαρά προβλήματα τα οποία έχουμε στο χώρο της υγείας στη χώρα μας, μαζί με την υπερκατανάλωση αντιβιοτικών. Είναι γνωστό ότι οι πόροι για την υγεία γενικώς είναι λιγότεροι απ’όσους θα θέλαμε να διατίθενται. Άρα, το να σπαταλάμε τους λίγους πόρους, είναι πρακτικά και λογικά απαράδεκτο» τόνισε ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος. «Την τελευταία χρονιά περίπου το 95% των ανθρώπων κατανάλωσε έστω μια φορά συνταγογραφούμενα φάρμακα. Άρα σίγουρα στα συνταγογραφούμενα που πετιούνται και μένουν αναξιοποίητα, έχει υπάρξει κρατική δαπάνη» πρόσθεσε η κ. Δημητρακοπούλου – Κουταβά.

Η πορεία των φαρμάκων που απορρίπτονται στα σκουπίδια

Απ’ όσα φάρμακα έχουν σπίτι τους, οι πολίτες δήλωσαν ότι, κατά μέσο όρο, περίπου 3 κουτιά είναι ληγμένα και περισσότεροι από τους μισούς δήλωσαν ότι τα πετούν στα σκουπίδια. Μέσω των απορριμμάτων, ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών Γιάννης Κατσογιάννης, εξήγησε στην Τηλεόραση CRETA πως εν τέλει χημικές ουσίες μπορούν να καταλήξουν στην τροφική μας αλυσίδα ή και στο πόσιμο νερό που καταναλώνουμε από τις βρύσες των σπιτιών μας.

Αναφορικά με την τροφική αλυσίδα, ο κ. Κατσογιάννης ανέφερε πως στους ΧΥΤΑ, τα πεταμένα φάρμακα αναμειγνύονται μαζί με όλα τα άλλα τα απορρίμματα. «Κάτω από τις συνθήκες που επικρατούν στους ΧΥΤΑ το πιθανότερο είναι να έχουμε έκλυση των συστατικών των φαρμάκων και κυρίως των δραστικών ουσιών, οι οποίες στη συνέχεια συλλέγονται στα στραγγίσματα και καταλήγουν κατά κύριο λόγο στους βιολογικούς καθαρισμούς. Το πρόβλημα είναι ότι οι βιολογικοί καθαρισμοί στην πλειονότητά τους δεν είναι σχεδιασμένοι για να απομακρύνουν αυτές τις ουσίες ή τουλάχιστον τις περισσότερες. Ως αποτέλεσμα, καταλήγουν μαζί με τα επεξεργασμένα υγρά απόβλητα στους υδάτινους φορείς. Έτσι, μπορούν τα ψάρια για παράδειγμα που βρίσκονται στην έξοδο ενός βιολογικού, να βιοσυσσωρεύουν τέτοιες ενώσεις και ουσιαστικά να μπαίνουν στο βιολογικό κλοιό και να επιστρέφουν στην τροφική αλυσίδα μας.»

Αναφορικά με το πόσιμο νερό, ο κ. Κατσογιάννης αναφέρθηκε στην περίπτωση όπου τα φάρμακα δεν καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, αλλά απορρίπτονται ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον. «Μέσω της βροχής, μπορούμε ακόμη και να έχουμε ρύπανση υπόγειων υδροφορέων. Η ρύπανση υπόγειων υδροφορέων είναι σοβαρή, διότι τα περισσότερα μέρη στην Ελλάδα υδροδοτούνται με πόσιμο νερό από τα υπόγεια ύδατα. Η επεξεργασία που γίνεται στις περισσότερες των περιπτώσεων στην Ελλάδα για το πόσιμο νερό, όταν προέρχεται από υπόγεια ύδατα, δεν περιλαμβάνει οξειδωτικές μεθόδους για την απομάκρυνση αυτών των φαρμάκων. Είναι ενδεχόμενο λοιπόν να επιστρέφουν με κάποιο τρόπο και κατ’ευθείαν στο πόσιμο νερό. Γι’αυτό κι ένα φίλτρο βρύσης στο σπίτι μας με ενεργό άνθρακα θα ήταν πάρα πολύ καλό.»

Ο ορθός τρόπος διαχείρισης των περισσευούμενων φαρμάκων

Εφόσον υπάρχει απόθεμα φαρμάκων στο σπίτι τα οποία δεν έχουν λήξει, τότε συνιστάται η δωρεά τους. «Συγκεκριμένα στην Κρήτη μπορεί να γίνει δωρεά στο Κοινωνικό Φαρμακείο του Ηρακλείου, στο Αννουσάκειο Θεραπευτήριο Κισάμου, αλλά και στην Ενορία Αγίας Τριάδας στον Άγιο Νικόλαο» ανέφερε ενδεικτικά η κ. Δημητρακοπούλου – Κουταβά. Περισσότερες πληροφορίες για τη δωρεά φαρμάκων είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα givmed.org. Στην περίπτωση που τα φάρμακα είναι ληγμένα, τότε η ενδεδειγμένη διαχείριση είναι να τα προσκομίζουμε στα φαρμακεία, απ’όπου προωθούνται εν συνεχεία στους κατάλληλους χώρους επεξεργασίας.