Καρκίνος παγκρέατος: Ελπιδοφόρο θεραπευτικό εμβόλιο θωρακίζει το ανοσολογικό σύστημα

Mια νεότερη πειραματική προσέγγιση για τη θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος παρουσιάζουν οι ερευνητές του Memorial Sloan Kettering Cancer Center (MSK), με τη μορφή ενός εμβολίου. Σύμφωνα με τα δεδομένα, το υποψήφιο θεραπευτικό εμβόλιο για τον καρκίνο που βασίζεται σε αγγελιοφόρο RNA (mRNA), κατάφερε να διεγείρει μια ανοσολογική απόκριση ικανή να μειώσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου μετά από χειρουργική επέμβαση.

Ειδικότερα, τα αποτελέσματα της κλινικής δοκιμής Φάσης Ι υποδεικνύουν ότι το υποψήφιο εμβόλιο κατά του καρκίνου ενεργοποίησε τα ανοσοκύτταρα που παρέμειναν στον οργανισμό για έως και τρία χρόνια μετά τη θεραπεία σε ορισμένους ασθενείς. Επιπλέον, η ανοσολογική απόκριση που προκλήθηκε από το εμβόλιο συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου.

Τα ενθαρρυντικά αυτά δεδομένα παρουσιάστηκαν από τον χειρουργό-επιστήμονα του MSK Vinod P. Balachandran, MD, στην Ετήσια Συνάντηση της Αμερικανικής Ένωσης για την Έρευνα του Καρκίνου (AACR), που πραγματοποιήθηκε στο Σαν Ντιέγκο στις 5-10 Απριλίου.

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι πλέον η τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες και η συχνότητά του αυξάνεται. «Οι τρέχουσες θεραπευτικές επιλογές για τον καρκίνο του παγκρέατος παραμένουν πολύ περιορισμένες και μόνο περίπου το 12% των ασθενών επιβιώνει πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση» διευκρινίζει ο Δρ Balachandran, μέλος του Προγράμματος Ανθρώπινης Ογκολογίας και Παθογένειας και του Κέντρου David M. Rubenstein για την έρευνα του καρκίνου του παγκρέατος στο MSK.

Ισχυρή ανοσολογική απόκριση

Το εμβόλιο mRNA για τον καρκίνο του παγκρέατος ονομάζεται autogene cevumeran (BNT122, RO7198457). Στην κλινική δοκιμή Φάσης Ι κατασκευάστηκε  εξατομικευμένα για κάθε ασθενή ένα προσωποποιημένο εμβόλιο, με βάση το προφίλ των μεταλλάξεων κάθε όγκου. Ως στόχο, τα αντικαρκινικά αυτά εμβόλια έχουν να «εκπαιδεύσουν» τα Τ κύτταρα – τα εξειδικευμένα ανοσοκύτταρα που προστατεύουν τον οργανισμό από παθογόνα – να αναγνωρίζουν τις πρωτεΐνες που βρίσκονται αποκλειστικά στους όγκους του παγκρέατος, τα λεγόμενα νεοαντιγόνα. Έτσι, τα Τ κύτταρα ειδοποιούνται ότι τα καρκινικά κύτταρα είναι ενδεχόμενες απειλές. Ο απώτερος σκοπός αυτής της προσέγγισης είναι να εκπαιδευτεί το σώμα να προστατεύεται από τα καρκινικά κύτταρα.

Τα προηγούμενα αποτελέσματα από τη δοκιμή φάσης Ι, τα οποία δημοσιεύτηκαν στο Nature τον Μάιο του 2023, έδειξαν ότι το εμβόλιο ήταν καλά ανεκτό και ότι ενεργοποίησε τα ανοσοποιητικά κύτταρα στους μισούς ασθενείς που έλαβαν θεραπεία. Αυτή τη στιγμή, μέσα σε μια τριετή διάμεση παρακολούθηση, η ομάδα συνεχίζει να βρίσκει ενδείξεις ισχυρής απόκρισης των Τ-κυττάρων που ενεργοποιούνται από το εμβόλιο.

Μέσω της ανάλυσης του αίματος που συλλέχθηκε από τους ασθενείς της δοκιμής, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 98% των Τ-κυττάρων που ενεργοποιήθηκαν ειδικά από το υποψήφιο εμβόλιο κατά του καρκίνου δεν υπήρχαν στους ασθενείς πριν από τον εμβολιασμό και ότι σε έξι από τους οκτώ ασθενείς που αναλύθηκαν, περισσότερο από το 80% των Τ-κυττάρων που προκλήθηκαν από το εμβόλιο παρέμειναν από δύο έως και τρία χρόνια μετά τον εμβολιασμό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η ανοσολογική απόκριση συσχετίστηκε με καθυστερημένη υποτροπή, με υποτροπή κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης να παρατηρείται μόνο σε δύο από τους οκτώ ασθενείς με ανοσολογική απόκριση που προκλήθηκε από το εμβόλιο. Εν τω μεταξύ, ο καρκίνος επέστρεψε σε επτά από τους οκτώ ασθενείς των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα δεν ανταποκρίθηκε στο εμβόλιο κατά τη διάρκεια της μελέτης. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη αν τα εμβόλια προκάλεσαν την καθυστέρηση της υποτροπής του καρκίνου.

Μια εν εξελίξει τυχαιοποιημένη δοκιμή Φάσης ΙΙ θα αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του εμβολίου σε σύγκριση με το σημερινό τυπικό σχήμα χημειοθεραπείας. Στόχος της προσέγγισης είναι η μείωση του κινδύνου επανεμφάνισης του καρκίνου του παγκρέατος μετά την αφαίρεση του όγκου με χειρουργική επέμβαση.