Απαραίτητος ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος για όλους, ειδικά για τους νέους

— Ποιοι πρέπει να κάνουν προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο; 
Η απάντηση είναι απλή: όλοι! Δεν υπάρχουν διακρίσεις στην πρόληψη, αφού αυτός είναι και ο σκοπός της. Διενεργούμε προληπτικούς ελέγχους στην ιατρική για να ανακαλύψουμε σιωπηλά νοσήματα και να τα αντιμετωπίσουμε έγκαιρα. 

— Με τι συχνότητα πρέπει να γίνεται; Υπάρχουν ειδικές συστάσεις για παιδιά, έφηβους και νέους που αθλούνται; 
Δεν υπάρχει σωστή απάντηση αναφορικά με τη συχνότητα που πρέπει να διενεργούνται οι προληπτικές καρδιολογικές εξετάσεις. Στα παιδιά θεωρείται αρκετός ένας πλήρης έλεγχος με ηλεκτροκαρδιογράφημα και triplex καρδιάς στην ηλικία των 6, 12 και 18 ετών. Εάν, βέβαια, αθλούνται, υπάρχει ετήσια αξιολόγηση με κλινική εξέταση και ηλεκτροκαρδιογράφημα, ενώ περαιτέρω έλεγχος έχει νόημα αναλόγως του αθλητικού επιπέδου και των ευρημάτων.

Όπως έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες, πρέπει να κρατάμε το μέτρο και η υπερβολή μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.

— Οι άνθρωποι που νόσησαν με κορωνοϊό ή νόσησαν τα παιδιά τους τι πρέπει να γνωρίζουν για να προστατευτούν από τον κίνδυνο μυοκαρδίτιδας; 
Η λοίμωξη από κορωνοϊό είναι μια απόλυτα απρόβλεπτη και ετερογενής κατάσταση. Μέχρι και τη μετάλλαξη Δέλτα την εποχή προ του εμβολιασμού οι λοιμώξεις ήταν πιο σπάνιες και οι επιπτώσεις στην καρδιά πιο συχνές, οπότε ήταν ενδεδειγμένος ένας πλήρης καρδιολογικός έλεγχος με ειδικές εξετάσεις αίματος στην οξεία φάση. Τρία χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας οι λοιμώξεις και οι επαναλοιμώξεις είναι πολύ συχνές και οι καρδιαγγειακές επιπτώσεις πολύ πιο σπάνιες. Είναι πρακτικά αδύνατο να ελεγχθεί μαζικά και τόσο τακτικά όλος ο πληθυσμός, οπότε πρέπει να περιοριστούμε σε έλεγχο σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων, όπως το προκάρδιο άλγος, η δύσπνοια και το αίσθημα παλμών.  

— Πότε πρέπει να γίνεται ο έλεγχος σε αυτές τις περιπτώσεις για το post-Covid σύνδρομο; Πότε πρέπει να ξεκινούν οι διαγνωστικές εξετάσεις και κάθε πότε να επαναλαμβάνονται; 
Το post-Covid σύνδρομο είναι μεν υπαρκτό, αλλά δεν υπάρχουν εξετάσεις που να το τεκμηριώνουν. Στηριζόμαστε στην εύκολη κόπωση, στην αδυναμία και στην αύξηση της καρδιακής συχνότητας για τη διάγνωση, γνωρίζουμε ότι τα συμπτώματα διαρκούν έως και 6 μήνες και ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι η φυσική άσκηση.

— Αν ο καρδιολογικός έλεγχος δείξει κάτι, μπορούν το παιδί, ο έφηβος ή ο νέος, μετά τη θεραπεία του όποιου προβλήματος, να συνεχίσουν να αθλούνται; 
Η πρόοδος στη σύγχρονη καρδιολογία είναι πραγματικά απίστευτη, η επέκταση των δυνατοτήτων μας είναι τεράστια. Εφόσον ο έλεγχος αναδείξει αρρυθμιολογικά προβλήματα, χωρίς να πάσχει δομικά η καρδιά, αυτά διορθώνονται πλήρως. Έχουμε προσφέρει ίαση, όχι απλώς θεραπεία, σε πολλούς νέους αθλητές και πρωταθλητές. Εάν όμως οι νέοι πάσχουν από κάποιας μορφή μυοκαρδιοπάθεια, αυτό δεν «διορθώνεται», αλλά δύναται να καταστεί διαχειρίσιμο. Πολύ πρόσφατες ελπιδοφόρες αναφορές επιτρέπουν την επιστροφή στην άθληση και σε περιπτώσεις σοβαρών μυοκαρδιοπαθειών ακόμα και μετά την εμφύτευση απινιδωτή, πάντα υπό προϋποθέσεις.

— Στους πρωταθλητές ο έλεγχος είναι πιο απαιτητικός ή όχι; Ποια είναι η εξέλιξη όταν ο έλεγχος φανερώνει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα; Είναι ρεαλιστικό σενάριο η  επιστροφή στον πρωταθλητισμό για αθλητές τέτοιων επιδόσεων και τέτοιου βεληνεκούς; 
Υπάρχουν συγκεκριμένα πρωτόκολλα στα οποία στηριζόμαστε για να αποφασίσουμε πότε είναι απαραίτητος περαιτέρω έλεγχος. Αναλόγως των ευρημάτων, θα επεκταθούμε σε πιο ειδικές απεικονιστικές εξετάσεις, κορωνίδα των οποίων είναι οι πλέον εξελιγμένες μορφές μαγνητικής καρδιάς. Επειδή αυτό που μας ενδιαφέρει πρώτιστα είναι η πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, έχουμε πλέον τη δυνατότητα να εμφυτεύουμε σε ειδικές περιπτώσεις μικροσκοπικούς καταγραφείς ρυθμού οι οποίοι μπορούν να αποστέλλουν καθημερινά δεδομένα, μέσω ειδικής εφαρμογής, από το κινητό του αθλητή στο κινητό του καρδιολόγου. Θεωρώ πολύ πιθανό τέτοιες πρακτικές να τύχουν στο μέλλον πιο ευρείας εφαρμογής ακόμα και στον γενικό πληθυσμό.

— Τι πρέπει να γνωρίζει ο μέσος ενήλικας άνω των 40 ετών για να διατηρήσει μια καλή φυσική κατάσταση; 
Τα τελευταία χρόνια είναι πολύ συχνό το φαινόμενο νέοι άνθρωποι μετά την ηλικία των 40 να ξεκινούν συστηματικά έντονη άσκηση. Τρέχουν πολλά χιλιόμετρα κάθε μέρα, ποδηλατούν ακόμα περισσότερο ή (το χειρότερο) εθίζονται στη σκληρή αναερόβια άσκηση. Όπως έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες, πρέπει να κρατάμε το μέτρο και η υπερβολή σε αυτές τις ηλικίες μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Μετά την ηλικία των 40 ετών, η άσκηση πρέπει να είναι κατά βάση αερόβια, 3 έως 5 φορές την εβδομάδα, και να διαρκεί περίπου 45 λεπτά. Τεράστια σημασία έχει και η διατροφή, για τις ανάγκες της οποίας πρέπει να θυμόμαστε το τετράπτυχο «ψάρι – κότα – φρούτα – χόρτα». Σε αυτή την ηλικία το πιο συχνό αίτιο αιφνίδιου θανάτου είναι η στεφανιαία νόσος, εκτός των μυοκαρδιοπαθειών, και εκεί πρέπει να προσανατολίζεται η διερεύνησή μας, με τη διενέργεια όχι μόνο τεστ κοπώσεως αλλά και αξονικής στεφανιογραφίας ειδικά στους καπνιστές και σε αυτούς με κληρονομικό ιστορικό. 

— Η φετινή χρονιά είναι αφιερωμένη στην πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου από την πλευρά της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας. Τι πρέπει να κάνουμε για να αποφευχθεί ο κίνδυνος; Είναι ατομική η ευθύνη ή υπάρχει και σκέλος που αφορά το κράτος; 
Εδώ πρέπει να αναφερθούμε στους κύριους άξονες πρόληψης του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Έχει γίνει σαφές ότι ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος αποτρέπει μέρος μόνο των αιφνίδιων συμβάντων, όσο πλήρης και εάν είναι, ακόμα και εάν διενεργείται από τους πλέον ειδικούς. Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το συμβάν τη στιγμή που συμβαίνει. Για τον σκοπό αυτό πρέπει η κοινωνία μας να προωθήσει ήδη από το σχολείο την εκπαίδευση στις πρώτες βοήθειες και την καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση. Είναι επίσης απαραίτητο η πολιτεία να φροντίσει, σε τοπικό έστω επίπεδο, για την ύπαρξη εξωτερικών απινιδωτών σε αθλητικούς χώρους και μέρη με μεγάλη κίνηση, με υποχρεωτική παρουσία αντίστοιχα εκπαιδευμένου προσωπικού. Δεν υπάρχει καλύτερο συναίσθημα από το να σώζεις μια ζωή και αυτό μπορεί να το μάθει ο καθένας μας.

Ο Δημήτρης Τσιαχρής είναι καρδιολόγος – επεμβατικός ηλεκτροφυσιολόγος, διευθυντής του Πρότυπου Κέντρου Καρδιάς και Αγγείων «Athens Heart Center» στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών – Όμιλος Ιατρικού Αθηνών.