ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ελέγχου αποτελούν το πιο ανεκτίμητο εργαλείο για την έγκαιρη διάγνωση των πιο διαδεδομένων καρκίνων, όπως είναι του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου. Όμως αυτά δεν αρκούν. Ωρίμασαν πλέον οι συνθήκες ώστε η πατρίδα μας να αποκτήσει αντίστοιχο πρόγραμμα και για τον καρκίνο του πνεύμονα, που έχει υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα.
Καρκίνος του μαστού
Στην περίπτωση του πιο διαδεδομένου γυναικείου καρκίνου μιλούν τα δεδομένα: περισσότερες από 15.000 γυναίκες έχουν βρεθεί με πρώιμο καρκίνο στο πλαίσιο του προγράμματος δωρεάν ψηφιακής μαστογραφίας (και υπέρηχου, εφόσον χρειαστεί) «Φώφη Γεννηματά»· οι γυναίκες αυτές έχουν την ευκαιρία να αντιμετωπίσουν τον καρκίνο σε πολύ αρχικό στάδιο και να θεραπευτούν. Τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου προσφέρουν με ένα SMS στο κινητό τηλέφωνο του πολίτη το μήνυμα-παραπεμπτικό προκειμένου να υποβληθεί εντελώς δωρεάν στις επιβεβλημένες διαγνωστικές εξετάσεις στις συνεργαζόμενες δομές υγείας, χωρίς ταλαιπωρία και χωρίς δική του συμμετοχή. Δηλαδή πηγαίνει το κράτος στον πολίτη, αντί ο πολίτης να ασχοληθεί ο ίδιος με τον προγραμματισμό των προληπτικών εξετάσεων, γνωρίζοντας πως όσο πιο πρώιμος είναι ο εντοπισμός ενός όγκου τόσο πιο ήπια και αποτελεσματική η θεραπευτική παρέμβαση.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με την Κορίνα Πατέλη-Bell, μπορεί να πάρει τα δεδομένα των πιλοτικών προγραμμάτων που εφαρμόστηκαν σε 42 περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου και οδήγησαν στη μετατόπιση των ασθενών σε πρωιμότερα στάδια διάγνωσης.
Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας
Ο συγκεκριμένος καρκίνος είναι πρώτος σε θνητότητα στις νεαρές ηλικίες 25-45 ετών και εξελίσσεται σιωπηλά, χωρίς να δίνει συμπτώματα, μέχρι να είναι αργά. Το πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες εξετάσεις, δηλαδή τεστ ΠΑΠ, τεστ HPV DNA και βιοψία, εφόσον απαιτηθεί, και αναμένεται να ξεκινήσει μέσα στο 2024. Πρόκειται για ένα ακριβό πρόγραμμα, λόγω της πολυπλοκότητάς του και των εξετάσεων που περιλαμβάνει, και σε συνδυασμό με τον HPV εμβολιασμό κοριτσιών και αγοριών θα συμβάλει στην εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, κι αυτό αποτελεί δέσμευση του ΠΟΥ.
Καρκίνος του παχέος εντέρου
Τα περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου αυξάνονται ανησυχητικά καθώς έχουν σχέση με την παχυσαρκία, την ανθυγιεινή διατροφή, το αλκοόλ, το κάπνισμα και την έλλειψη άσκησης. Ήδη οι επιστημονικές εταιρείες έχουν μειώσει το ηλικιακό όριο για την πρώτη κολονοσκόπηση (την ειδική εξέταση) στα 45 έτη για ανθρώπους με παράγοντες κινδύνου, ενώ κάποτε οι εξετάσεις ξεκινούσαν στην ηλικία των 55 ετών. Το πρόγραμμα θα συμβάλει στη διάδοση της αξίας της κολονοσκόπησης που είναι μια ιδιαίτερη εξέταση και σώζει πολλές ζωές γιατί ο συγκεκριμένος καρκίνος, όταν διαγνωστεί αργά, έχει κακή πρόγνωση.
Πιλοτικό πρόγραμμα για τον καρκίνο του πνεύμονα
Απ’ όλες τις μορφές καρκίνου είναι ο πιο φονικός και έχει μεγάλη επίπτωση στην Ελλάδα λόγω της διάδοσης του καπνίσματος. Κάθε χρόνο μετράμε 10.000 νέα περιστατικά και σχεδόν 8.000 θανάτους. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να μπει ο καρκίνος του πνεύμονα σε πρώτο πλάνο με την έναρξη πιλοτικού προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου σε συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα και ειδικότερα σε καπνιστές ή πρώην καπνιστές ηλικίας άνω των 50 ετών. Για να γίνει αυτό, η Κορίνα Πατέλη-Bell, ψυχή και ιδρύτρια της οργάνωσης FairLife, επισημαίνει πως για να αντιστρέψουμε την εικόνα και να βελτιώσουμε τα στατιστικά, χρειάζεται ο συντονισμός δράσεων με κύρια την εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα μέσω της αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (LDCT) σε άτομα υψηλού κινδύνου που έχουν ιστορικό καπνίσματος. Η ένταξη της εξέτασης στο Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης σε συνδυασμό με δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης για τη νόσο, διακοπής του καπνίσματος και στήριξης των ανθρώπων που νοσούν είναι ενέργειες που θα δώσουν στον καρκίνο του πνεύμονα την προσοχή που του αναλογεί. Σ’ αυτή την προσπάθεια είναι σημαντικό η πολιτεία να λάβει μέτρα και να υλοποιήσει τις πολιτικές και στρατηγικές επιλογές που απαιτούνται για να αντιμετωπιστεί συνολικά και ολιστικά ο καρκίνος.
Από τον Ιούνιο του 2023 έχει κατατεθεί στο υπουργείο Υγείας, στην Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Υγείας και στον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας μελέτη με κατευθυντήριες οδηγίες για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα και σχέδιο προτυποποιημένης διαδικασίας εφαρμογής του στην Ελλάδα με σαφή κριτήρια. Το σχέδιο αυτό είναι αποτέλεσμα συνεργασίας 55 επαγγελματιών υγείας διαφόρων ειδικοτήτων, ειδικών στον καρκίνο πνεύμονα, οι οποίοι δούλεψαν για δύο χρόνια με φορείς ασθενών για τη θέσπισή του. Πρόκειται για μια διαδικασία την οποία στήριξε και η FairLife L.C.C., στην οποία για πρώτη φορά εμπλέκονται ενεργά τρεις επιστημονικές εταιρείες και οι ασθενείς.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια χώρα που έχει κάνει σημαντικά βήματα για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα. Η Ελλάδα, σύμφωνα με την Κορίνα Πατέλη-Bell, μπορεί να πάρει τα δεδομένα των πιλοτικών προγραμμάτων που εφαρμόστηκαν σε 42 περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου και οδήγησαν στη μετατόπιση των ασθενών σε πρωιμότερα στάδια διάγνωσης. Τα πιλοτικά προγράμματα συνεχίζουν να εφαρμόζονται σε περισσότερες περιοχές της χώρας με τη συμμετοχή και ευάλωτων ομάδων (χαμηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα) και εξαιρετικά αποτελέσματα. Στην πατρίδα μας, δυστυχώς, παραμένει ανησυχητικά χαμηλό το επίπεδο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του πνεύμονα, όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα της FairLife. Συγκεκριμένα, το 37,8% των ερωτηθέντων απάντησε ότι δεν γνώριζε κάποιο σύμπτωμα ενδεικτικό της νόσου, με τους άνδρες, τους νέους (18-24 ετών) και ακολούθως τους άνω των 55 ετών, να είναι οι λιγότερο ενημερωμένοι.
Την ίδια στιγμή, το 40,5% του κοινού συμφώνησε πως τρέφει μικρή συμπάθεια για τους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με τις άλλες μορφές καρκίνου. Βλέπουμε, λοιπόν, πόσο κυρίαρχο είναι το στίγμα της νόσου λόγω του καπνίσματος, με τα ποσοστά να είναι υψηλότερα στους άνδρες, τους νέους (18-24 ετών) και όσους δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Σχετικά με την ένταξη του προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, το 91,3% των ερωτηθέντων συμφώνησε για την αναγκαιότητά του, άποψη που φαίνεται να υποστηρίζεται περισσότερο από τις γυναίκες και από ολοένα μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι το ποσοστό αυτό είναι ένα από τα υψηλότερα που καταγράφηκε μεταξύ των υπό εξέταση χωρών.
Φαίνεται, λοιπόν, πως οι γυναίκες δείχνουν να είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένες γύρω από τη νόσο και την πρόληψη, κάτι που έχει διαπιστωθεί καθώς υπάρχουν πολλές μαρτυρίες γυναικών που έχουν παρακινήσει τους συζύγους τους να κάνουν τις απαραίτητες εξετάσεις.
Το κυριότερο επιχείρημα για την ένταξη αυτού του προγράμματος στη φαρέτρα της πρόληψης είναι πως το 75% των καρκίνων του πνεύμονα στην Ελλάδα διαγιγνώσκεται καθυστερημένα. Πέραν της διενέργειας της εξέτασης, η Κορίνα Πατέλη- Bell επισημαίνει ότι η πρόληψη πρέπει να γίνεται οργανωμένα και σε πολλά επίπεδα, π.χ. με την αποφυγή του κινδύνου μέσα από την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Επειδή στην Ελλάδα ο κόσμος γνωρίζει ελάχιστα για τον καρκίνο του πνεύμονα, η ανάγκη για συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων είναι πολύ μεγάλη. Με καθοδήγηση και υποστήριξη, το ποσοστό των καθυστερημένων διαγνώσεων καρκίνων του πνεύμονα μπορεί να μειωθεί αισθητά.
Καινοτόμες θεραπείες και τεχνικές εφαρμόζονται σήμερα στα πεδία της Μοριακής Βιολογίας, της Ανοσοθεραπείας, της Παθολογοανατομίας, της Ακτινολογίας/Ακτινοθεραπείας και της Θωρακοχειρουργικής, με την τεχνητή νοημοσύνη να είναι σημαντικός σύμμαχος. Νέες ελπιδοφόρες θεραπείες θα λάβουν σύντομα έγκριση ή βρίσκονται ακόμα σε στάδιο κλινικών μελετών.
Δεν είναι, λοιπόν, ουτοπικό να πούμε ότι όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου θα κάνουν τον καρκίνο του πνεύμονα μια ιάσιμη νόσο. Ένα πρώτο καλό βήμα πρέπει να είναι η ενημέρωση και κινητοποίηση όλων των ανθρώπων, κυρίως όσων ανήκουν στις ομάδες κινδύνου, καθώς και η παρότρυνση και υποστήριξη για τη διακοπή καπνίσματος από τους επαγγελματίες υγείας. Τέλος, αναφορικά με το στίγμα που ρίχνει βαριά τη σκιά του στους καπνιστές, θα πρέπει επειγόντως να περάσουμε από την ενοχοποίηση και την ντροπή στην προσφορά φροντίδας και συμπαράστασης, ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την ασθένεια και να σώσουμε ζωές.
Καρκίνος του προστάτη
Ο επόμενος καρκίνος που πρέπει να μπει στο πρόγραμμα του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι αυτός του προστάτη που συνήθως εξελίσσεται σχετικά ήπια, αλλά σε ποσοστό 5% εκδηλώνεται ιδιαίτερα επιθετικός με κακή πρόγνωση. Οι άνδρες μετά την ηλικία των 45 ετών πρέπει να κάνουν ετησίως αιματολογική εξέταση για τον καρκινικό δείκτη PSA και δακτυλική εξέταση προστάτη που ο καθηγητής Ουρολογίας του ΕΚΠΑ Γιάννης Βαρκαράκης, από την Ουρολογική Κλινική του Σισμανόγλειου Νοσοκομείου, χαρακτηρίζει ως την ανδρική εκδοχή του τεστ ΠΑΠ. Η συγκριτική αύξηση του PSA είναι καμπανάκι κινδύνου για κακοήθεια και όχι η εκτόξευσή του σε πολύ υψηλές τιμές, που μπορεί να σχετίζεται με φλεγμονή, δηλαδή προστατίτιδα.
πηγή: lifo
