ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ μπορεί να προβάλλονται περισσότερο στα media τα επιστημονικά επιτεύγματα στον τομέα των λοιμωδών νοσημάτων λόγω της πανδημίας, αλλά όλα τους έχουν ως σημείο αναφοράς την Ογκολογία, καθώς η mRNA τεχνολογία, για την οποία γίνεται τόσος λόγος, αναπτύχθηκε για την θεραπεία των καρκίνων· τα εμβόλια για τον κορωνοϊό τη «δανείστηκαν», μια και ήταν διαθέσιμη, ώστε να αναπτυχθούν γρήγορα και να σώσουν όσο το δυνατό περισσότερες ζωές.
Όλα τελικά από κει ξεκινούν και εκεί καταλήγουν, στη μάχη με τον καρκίνο που κερδίζεται βήμα-βήμα μέσα από τα επιτεύγματα της επιστήμης, κάνοντας πραγματικότητα φουτουριστικά science fiction σενάρια.
Σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μεγάλη πρόοδος καταγράφηκε το 2023 στην αντιμετώπιση των μη μεταδοτικών ασθενειών, μιας ευρείας κατηγορίας που περιλαμβάνει όλες τις μορφές καρκίνου και τα υπόλοιπα «εκφυλιστικά» νοσήματα, όπως οι καρδιολογικές παθήσεις, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία και οι αρθρίτιδες. Οι καρκίνοι έχουν βαρύνουσα σημασία και λόγω του σοβαρότατου αντίκτυπού τους στην υγεία αλλά και λόγω της πολυπλοκότητάς τους όσον αφορά τη θεραπεία και κυρίως τη λεγόμενη λειτουργική ίαση, δηλαδή τη μετατροπή τους σε χρόνιο νόσημα που δεν απειλεί τη ζωή.
Μόνο ένα ποσοστό 24-25% επωφελείται ανά περίπτωση, αλλά το όφελος είναι τεράστιο σε ατομικό επίπεδο, καθώς ο καρκίνος συρρικνώνεται πολύ ή και εξαφανίζεται!
Το καρκινικό κύτταρο είναι αθάνατο και πανέξυπνο, ξέρει πώς να κρύβεται από το ανοσοποιητικό σύστημα που προσπαθεί να το εξοντώσει, όπως και κάθε άλλο εισβολέα. Ξέρει να καμουφλάρεται για να αποφύγει την επίθεση, πώς να γίνεται ανθεκτικό στη θεραπεία, πράγμα που σημαίνει ότι η νόσος υποτροπιάζει και ο καρκίνος επιστρέφει ως μεταστατικός. Η μάχη δίνεται σε δύο επίπεδα, τόσο στον πρώιμο όσο και στον μεταστατικό καρκίνο που μέχρι σήμερα στις περισσότερες περιπτώσεις παραμένει ανίατος. Τα πέντε σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα αφορούν και τους στερεούς όγκους (π.χ., μελάνωμα, καρκίνος πνεύμονα, μαστού, νεφρού, κεφαλής, παγκρέατος) και τους αιματολογικούς καρκίνους (λευχαιμία, λέμφωμα).
Ανοσοθεραπεία, η μεγάλη πρωταγωνίστρια
Η μεγάλη επανάσταση των τελευταίων ετών στην Ογκολογία ακούει στο όνομα «ανοσοθεραπεία». Πρόκειται κυρίως για μονοκλωνικά αντισώματα που καταστέλλουν τους μηχανισμούς διαφυγής του καρκινικού κυττάρου από την ανοσολογική επιτήρηση. Το καρκινικό κύτταρο φανερώνεται και ο οργανισμός πυροδοτεί επίθεση με τα δικά του κύτταρα-φονείς, τα Τ-λεμφοκύτταρα, για να το εξολοθρεύσει. Η αρχή έγινε στο μελάνωμα, όπου διαπιστώθηκε ότι το μεταστατικό μπορεί να συρρικνωθεί, ακόμα και να εξαφανιστεί, μετά από ανοσοθεραπεία. Η μέθοδος εφαρμόστηκε και σε άλλους καρκίνους με θεαματικά αποτελέσματα [νεφρά, μαστός, πνεύμονας, ουροδόχος κύστη, κεφαλής και τραχήλου (λαιμού), λέμφωμα Νon-Hodgkin] με εξαιρετικά αποτελέσματα, ενώ για να υποβληθεί ένας ασθενής σε ανοσοθεραπεία πρέπει πρώτα να έχει κάνει ειδικές μοριακές εξετάσεις για βιοδείκτες που δείχνουν αν ο όγκος του φέρει τη συγκεκριμένη μετάλλαξη που τον καθιστά ευαίσθητο στην ανοσοθεραπεία.
Στην Ελλάδα υπάρχει το παράδοξο ότι ενώ είναι διαθέσιμες οι ανοσοθεραπείες, δεν αποζημιώνονται από τον ΕΟΠΥΥ οι εξετάσεις για τους βιοδείκτες, που είναι αρκετά ακριβές, και για να μπορέσουν να έχουν πρόσβαση στη θεραπεία οι νοσούντες, οι σύλλογοι ασθενών, με τη βοήθεια των φαρμακοβιομηχανιών, καλύπτουν αυτήν τη δαπάνη. Η ανοσοθεραπεία έχει δύο αστερίσκους: αφενός είναι ακριβή και αφετέρου δεν δρα σε όλους τους ασθενείς (γι’ αυτό άλλωστε απαιτείται η διενέργεια των εξετάσεων για τους βιοδείκτες). Μόνο ένα ποσοστό 24-25% επωφελείται ανά περίπτωση, αλλά το όφελος είναι τεράστιο σε ατομικό επίπεδο, καθώς ο καρκίνος συρρικνώνεται πολύ ή και εξαφανίζεται!
Συζευγμένα αντισώματα: Η νέα άφιξη
Μια νέα, καινοτόμος θεραπευτική προσέγγιση στον καρκίνο αφορά τα συζευγμένα αντισώματα, δηλαδή φάρμακα που αποτελούνται από ένα μονοκλωνικό αντίσωμα το οποίο έχει πάνω του συζευγμένο ένα μόριο χημειοθεραπείας, εξηγεί ο καθηγητής Θεραπευτικής Παθολογίας Ογκολογίας, Αριστοτέλης Μπάμιας. Πρόκειται για μια ειδική σύνδεση ενός χημειοθεραπευτικού μορίου με ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο στοχεύει, όσο πιο ειδικά γίνεται, τα καρκινικά κύτταρα. Η πρωτοτυπία σε αυτή την περίπτωση έγκειται στο ότι το χημειοθεραπευτικό μόριο είναι συνδεδεμένο στο μονοκλωνικό αντίσωμα και έτσι, ιδανικά, κατευθύνεται μόνο στα καρκινικά κύτταρα, αφήνοντας εν πολλοίς αλώβητα τα φυσιολογικά κύτταρα και ιστούς του οργανισμού («smart-chemo»).
Έτσι, θα μπορούσε να φανταστεί κανείς το σύζευγμα αυτό φαρμάκου-αντισώματος σαν ένα «βέλος», του οποίου η κεφαλή συνδέεται με ειδικό τρόπο (σαν κλειδί με κλειδαριά) σε έναν συγκεκριμένο υποδοχέα που εκφράζεται σε ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό υποδοχέων στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων, ενώ η ουρά του βέλους φέρει μια μικροσκοπική «βόμβα» χημειοθεραπείας που απελευθερώνεται μέσα στο καρκινικό κύτταρο με ειδικό και επιλεκτικό τρόπο. Η σύνδεση του αντισώματος με το φάρμακο γίνεται μέσω μιας ειδικής πρωτεΐνης-συνδέτη, η οποία κατασκευάζεται με μεθόδους βιοτεχνολογίας και μπορεί να ρυθμιστεί ώστε να υδρολύεται μέσα στο καρκινικό κύτταρο, απελευθερώνοντας το κυτταροτοξικό φάρμακο μέσα στο καρκινικό κύτταρο. Τέτοιου είδους θεραπείες χορηγούνται για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα, του παγκρέατος και άλλων κακοηθειών.
Άλλες στοχεύουσες θεραπείες
Οι στοχεύουσες θεραπείες περιλαμβάνουν μια ευρεία γκάμα φαρμάκων που αλλάζουν το βιολογικό μονοπάτι του καρκινικού κυττάρου, μπλοκάροντας κυρίως τη διαδρομή που το καθιστά μεταστατικό. Συχνά οι νέες θεραπείες δίνονται συνδυαστικά, δηλαδή ανοσοθεραπεία και μετά στοχεύουσα θεραπεία, ή σε συνδυασμό με ακτινοβολία. Σύνηθες είναι να προηγείται η ακτινοβολία για να συρρικνωθεί ο όγκος. Πλέον, ακριβώς επειδή οι νέες θεραπείες τα καταφέρνουν καλύτερα από τις συμβατικές, δηλαδή την κλασική χημειοθεραπεία, έχουν εγκριθεί ως πρώτης γραμμής και για πρώιμους και για μεταστατικούς καρκίνους.
Cell & gene & CRISPR θεραπείες
Και αυτό το πεδίο δράσης είναι άκρως συναρπαστικό, με κυτταρικές, γονιδιακές και crispr θεραπείες που αλλάζουν το ελαττωματικό γονιδίωμα, δηλαδή διορθώνουν τη μετάλλαξη. Αποτελούν τη νεότερη και πιο φουτουριστική αιχμή του δόρατος στη μάχη με τον καρκίνο και αν παρομοιάσουμε τον ανθρώπινο οργανισμό με ένα αυτοκίνητο που έχει ένα χαλασμένο ανταλλακτικό (μια μετάλλαξη σε ένα γονίδιο), τότε μπορούμε να πούμε ότι με αυτές τις θεραπείες, που τις φορτώνουμε πάνω σε έναν ιό, αλλάζουμε το γονιδίωμα, δηλαδή αλλάζουμε το χαλασμένο ανταλλακτικό. Έτσι αφαιρούνται ογκογονίδια ή διορθώνονται ογκογόνες μεταλλάξεις. Ακούγεται σαν ταινία, αλλά συμβαίνει, διεθνώς και στην πατρίδα μας. Αυτές οι θεραπείες είναι απολύτως εξατομικευμένες και πολύ δαπανηρές, φτάνουν τα 2-3 εκατ. ευρώ ανά ασθενή, αλλά εξασφαλίζουν ίαση. Και η ανθρώπινη ζωή είναι ανεκτίμητη.
Θεραπευτικά mRNA εμβόλια
Πάμε τώρα σε έναν τομέα που τον έχουμε όλοι ακούσει έστω και μία φορά λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, τα mRNA εμβόλια. Αυτά, λοιπόν, πρωτοαναπτύχθηκαν για τη θεραπεία του καρκίνου και όταν μιλάμε για εμβόλια στην Ογκολογία, εννοούμε κυρίως θεραπευτικά εμβόλια που δεν απευθύνονται σε υγιείς αλλά σε ασθενείς. Τα θεραπευτικά εμβόλια χορηγούνται σε ανθρώπους που ήδη νοσούν με καρκίνο και στόχος είναι να αλλάξει η πορεία της νόσου ώστε να μην κινδυνεύουν πια. Φυσικά και στον καρκίνο έχουν θέση τα γνωστά προφυλακτικά εμβόλια, αυτά που ξέρουμε από τον παιδιατρικό εμβολιασμό, αλλά μόνο στην περίπτωση που ο καρκίνος έχει ιογενή προέλευση. Μέχρι τώρα γνωρίζουμε ότι αυτό ισχύει για τον ιό HPV και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες καθώς και για άλλες 9 περίπου μορφές unisex καρκίνων (κεφαλής και τραχήλου, στοματικής κοιλότητας, φάρυγγα, λάρυγγα, ορθού κ.λπ.) που προλαμβάνονται μέσω του HPV εμβολιασμού. Είναι μεγάλη κατάκτηση και για τη χώρα μας το ότι το εμβόλιο HPV χορηγείται δωρεάν και στα αγόρια, όχι μόνο στα κορίτσια. Μέσω της αύξησης της εμβολιαστικής κάλυψης θα μπορέσουμε να διαγράψουμε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας από τη ζωή μας, όπως κοντεύει να κάνει η Αυστραλία, μια χώρα-πρότυπο στον εμβολιασμό HPV.
Info
Υπηρεσίες ψυχικής υγείας για περισσότερους ανθρώπους, Σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), πρόοδος συντελέστηκε και στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας, που είναι τόσο απαραίτητη για τη διατήρηση της συνολικής υγείας. Η ειδική πρωτοβουλία του ΠΟΥ για την ψυχική υγεία και την ευεξία που υλοποιήθηκε τη χρονιά που μας πέρασε εξασφάλισε πρόσβαση σε κοινοτικές υπηρεσίες σε επιπλέον 50 εκατ. ανθρώπους διεθνώς, σε σύγκριση με το 2019. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΠΟΥ, τουλάχιστον 320.000 κορίτσια, αγόρια, γυναίκες και άνδρες, έλαβαν υπηρεσίες ψυχικής υγείας για πρώτη φορά στη ζωή τους.
πηγή: lifo
