Τελικά, είναι κακό να παντρεύονται τα πρώτα ξαδέλφια;

ΤΟΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ Ο ΝΙΚ ΓΟΥΙΛΣΟΝ, νομοθέτης της πολιτείας του Κεντάκι που είχε γίνει διάσημος κερδίζοντας το ριάλιτι Survivor το 2018, δημιούργησε φρενίτιδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όταν προώθησε ένα νομοσχέδιο που αφαιρούσε τα «πρώτα ξαδέλφια» από τον κατάλογο των αιμομικτικών οικογενειακών σχέσεων. Ο Γουίλσον έσπευσε να δηλώσει ότι είχε γίνει λάθος και το νομοσχέδιο αποσύρθηκε.

Το Κεντάκι επέστρεψε στην κατηγορία των αμερικανικών πολιτειών (είναι περίπου οι μισές) όπου δεν επιτρέπονται οι σεξουαλικές σχέσεις και ο γάμος ανάμεσα στα πρώτα ξαδέλφια. Το ζήτημα όμως είχε επανέλθει: Είναι κακό να έχει κανείς σχέση με ξάδελφο ή ξαδέλφη του;

Όχι, δεν είναι, λένε ως επί το πλείστον οι γενετιστές, με κάποιες επιφυλάξεις ίσως. Το 2021 η Εθνική Εταιρεία Γενετικών Συμβούλων (NSGC) δημοσίευσε επικαιροποιημένες κατευθυντήριες γραμμές για τα συγγενικά ζευγάρια (άτομα που κατάγονται από τον ίδιο πρόγονο) και τους απογόνους τους. Ο κίνδυνος για τους απογόνους μπορεί να είναι μεγαλύτερος, αλλά σε πολύ μικρό βαθμό.

«Ο νόμος κατά του γάμου μεταξύ πρώτων εξαδέλφων αποτελεί μορφή διάκρισης», σύμφωνα με τον Ρόμπιν Μπένετ του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, ο οποίος ήταν συν-συγγραφέας των κατευθυντήριων γραμμών της NSGC. «Για τους απογόνους οι κίνδυνοι είναι πολύ χαμηλοί και όχι πολύ διαφορετικοί από ό,τι για οποιοδήποτε άλλο ζευγάρι».

Σε ορισμένες κουλτούρες, ο γάμος μεταξύ στενών μελών της οικογένειας ενθαρρύνεται μέχρι και σήμερα καθώς εξασφαλίζει τον πλούτο και ενισχύει τις κοινωνικές σχέσεις εντός της οικογένειας.

Σε όλη τη δυτική ιστορία οι στάσεις σχετικά με τους γάμους στενών συγγενών ποικίλλουν. Η Βίβλος δεν απαγορεύει ευθέως τις σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ξαδέρφων – πώς αλλιώς θα καταγόταν όλη η ανθρωπότητα από τον Αδάμ και την Εύα; Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία απαγόρευσε αργότερα τον γάμο πρώτων εξαδέλφων, αν και γίνονταν εξαιρέσεις έναντι αμοιβής. Ο Μαρτίνος Λούθηρος, ο πατέρας του Προτεσταντισμού, διαφωνούσε με τέτοιες συναλλαγές, συνεπώς πολλά προτεσταντικά δόγματα επέτρεπαν τέτοιους γάμους δωρεάν. Η βασίλισσα Βικτώρια ήταν παντρεμένη με τον πρώτο της ξάδελφο ενώ ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Έντγκαρ Άλαν Πόε είχαν παντρευτεί την πρώτη τους ξαδέλφη.

Ο Κάρολος Δαρβίνος, ο πατέρας της εξελικτικής βιολογίας, ο οποίος παντρεύτηκε την πρώτη του ξαδέλφη το 1839, φέρεται πάντως να είχε έρθει σε σύγκρουση με τον ίδιο του τον εαυτό του γι’ αυτή του την απόφαση. Με τη σύζυγό του απέκτησαν δέκα παιδιά, αλλά τρία από αυτά πέθαναν κατά την παιδική τους ηλικία και τρία από τα υπόλοιπα δεν απέκτησαν ποτέ απογόνους με τους συζύγους τους. Ορισμένοι ιστορικοί εικάζουν ότι τα παιδιά υπέφεραν από γενετικές ανωμαλίες λόγω της στενής συγγένειας των γονιών τους.

Παρά τον αρκετά χαμηλό γενετικό κίνδυνο για τα περισσότερα ζευγάρια, ένας τέτοιος γάμος παραμένει ταμπού στη δυτική κουλτούρα. Αυτή η ιδιαίτερη οικογενειακή δυναμική μπορεί να είναι δύσκολο να εξηγηθεί στους άλλους. Πολλά «συγγενικά» ζευγάρια επιλέγουν να μην το κοινοποιούν, γι’ αυτό τον λόγο είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσα τέτοια ζευγάρια υπάρχουν πραγματικά.

Σε ορισμένες κουλτούρες, ο γάμος μεταξύ στενών μελών της οικογένειας ενθαρρύνεται μέχρι και σήμερα καθώς εξασφαλίζει τον πλούτο και ενισχύει τις κοινωνικές σχέσεις εντός της οικογένειας. Μπορεί ακόμη και να κάνει τους γάμους ευκολότερους, με την αισιόδοξη υπόθεση ότι τα πεθερικά είναι πιθανότερο να τα πάνε καλύτερα αφού γνωρίζονται από πριν. Σε ορισμένες περιοχές του κόσμου (Πακιστάν, Μέση Ανατολή), σχεδόν οι μισοί από τους γάμους γίνονται μεταξύ στενών συγγενών.

Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, οι περισσότερες χώρες δεν απαγορεύουν τους γάμους μεταξύ πρώτων ξαδέρφων, αν και πρόσφατα τέθηκε ζήτημα απαγόρευσης στη Νορβηγία. Η Ελλάδα ανήκει στις εξαιρέσεις. Σύμφωνα με τον ελληνικό αστικό κώδικα, ο γάμος μεταξύ πρώτων εξαδέλφων απαγορεύεται, καθώς έχουν συγγένεια εξ αίματος σε πλάγια γραμμή τέταρτου βαθμού. Πρόσφατα δε, μια μεγάλη αρχαιολογική μελέτη κατέγραψε την τάση υπέρ της ενδογαμίας στην Αρχαία Ελλάδα, κυρίως τη νησιωτική, όπου οι γάμοι μεταξύ πρώτων εξαδέλφων όχι απλώς επιτρέπονταν αλλά και ενθαρρύνονταν, με σκοπό τη διατήρηση της περιουσίας εντός της οικογένειας.

Με στοιχεία από The Economist