5 δισεκατομμύρια άνθρωποι καταναλώνουν βλαβερά τρανς λιπαρά που προκαλούν καρδιοπάθειες

ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΜΙΑ ΝΕΑ έκθεση του ΠΟΥ, από τα οκτώ δισεκατομμύρια που ζουν στον πλανήτη μας τα πέντε εξακολουθούν να περιλαμβάνουν στη διατροφή τους τα επικίνδυνα τρανς λιπαρά, λόγω της κατανάλωσης βιομηχανικά παρασκευασμένων τροφίμων.

Από την έναρξη της εκστρατείας για την εξάλειψη των τρανς λιπαρών στη βιομηχανία τροφίμων το 2018, στόχος της οποίας ήταν μέχρι φέτος όλα τα τρόφιμα να έχουν απαλλαχθεί από αυτά τα βλαβερά συστατικά, έχει δημιουργηθεί ένα παγκόσμιο trend για την υιοθέτηση καλών πρακτικών στη βιομηχανική παραγωγή και την αντικατάσταση των τρανς με υγιεινά λιπαρά.

Ωστόσο, επειδή η μεγάλη πρόοδος συντελέστηκε σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη, για πολλούς συνανθρώπους μας που ζουν σε χώρες του τρίτου κόσμου δεν άλλαξε τίποτα, με συνέπεια το 62,5% του πλανήτη να εξακολουθεί να καταναλώνει τρανς λιπαρά σε τακτική βάση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, 43 χώρες, συνολικά ένας πληθυσμός 2,8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, έχουν υιοθετήσει τις περίφημες καλές πρακτικές που βοηθούν στην εξάλειψη των τρανς λιπαρών.  

Σύμφωνα με τις καταγραφές του ΠΟΥ, η κατανάλωση των τρανς λιπαρών ευθύνεται ετησίως για 500.000 πρόωρους θανάτους από καρδιαγγειακά αίτια, αριθμός συγκρίσιμος με τις ετήσιες απώλειες εξαιτίας των επιπλοκών της γρίπης (600.000 θανάτους) στην προ-Covid εποχή.

Τα βιομηχανικά παραγόμενα τρανς λιπαρά, τα λεγόμενα και τρανς λιπαρά οξέα, περιέχονται σε μια ευρεία γκάμα συσκευασμένων τροφίμων, όπως κέικ, μπισκότα, κουλούρια, μάφιν, κρουασάν, πουτίγκες, αλείμματα και μαγειρικά έλαια. Η χρήση τους διαδόθηκε λόγω του χαμηλού κόστους παραγωγής και της ιδιότητάς τους να «δένουν» τα αλείμματα, τη γέμιση μπισκότων, γενικώς να ενισχύουν προϊόντα στα οποία το ζητούμενο είναι ο όγκος και η πιο σταθερή μορφή.

Σύμφωνα με τις καταγραφές του ΠΟΥ, η κατανάλωση των τρανς λιπαρών ευθύνεται ετησίως για 500.000 πρόωρους θανάτους από καρδιαγγειακά αίτια, αριθμός συγκρίσιμος με τις ετήσιες απώλειες εξαιτίας των επιπλοκών της γρίπης (600.000 θανάτους) στην προ-Covid εποχή. Όπως επισημαίνει ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, δρ. Tedros Adhanom Ghebreyesus: «Τα τρανς λιπαρά είναι τοξικά χημικά συστατικά που δεν έχουν καμία θέση στη διατροφή μας. Είναι ώρα να απαλλαχθούμε οριστικά από αυτά».

Στην εποχή μας, στις εννιά από τις δεκαέξι χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό καρδιοπαθειών, που διεκδικούν το μερίδιο του λέοντος στους θανάτους από καρδιαγγειακά αίτια οφειλόμενα στην κατανάλωση λιπαρών οξέων, περιλαμβάνονται η Αυστραλία, το Αζερμπαϊτζάν, το Εκουαδόρ, η Αίγυπτος, το Ιράν, το Νεπάλ, το Πακιστάν, η Βόρεια Κορέα και το Μπουτάν, που δεν έχουν υιοθετήσει τις προαναφερθείσες καλές πρακτικές όπως η μείωση της συνολικής περιεκτικότητας των τροφίμων σε τρανς λιπαρά κάτω από 2 γρ. στα 100 γρ. του προϊόντος και η απαγόρευση της χρήσης των υδρογονωμένων ελαίων στη βιομηχανία τροφίμων, καθώς αυτά αποτελούν τη βασική πηγή τρανς λιπαρών. Όπως εξηγεί ο δρ. Tom Frieden, διευθυντής της οργάνωσης «Αποφασισμένοι να σώσουμε ζωές» («Resolve to save lives»), κάθε κυβέρνηση μπορεί να βάλει τέλος στους πρόωρους θανάτους από την κατανάλωση τρανς λιπαρών, θεσπίζοντας τη σχετική νομοθεσία που επιβάλλει την υιοθέτηση των καλών πρακτικών στη βιομηχανία τροφίμων.  

Η Αμερική και η Ευρώπη εφαρμόζουν σε μεγάλο βαθμό αυτή την πολιτική, ενώ μια σειρά χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος (Αργεντινή, Μπαγκλαντές, Ινδία, Παραγουάη, Φιλιππίνες, Ουκρανία, Μεξικό, Νιγηρία και Σρι Λάνκα) κάνουν σημαντικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Αναλόγως προσανατολίζει και ο ΠΟΥ όλους τους παρασκευαστές τυποποιημένων προϊόντων, υιοθετώντας τη δέσμευση της Διεθνούς Συμμαχίας Τροφίμων και Ποτών (International Food and Beverage Alliance) (IFBA), καλώντας τους παράλληλα να αποφεύγουν τη χρήση υδρογονωμένων λιπών.