Tα κόκκινα αυγά του Πάσχα και τα περίεργα έθιμα που τα συνοδεύουν απ’ όλο τον κόσμο
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, Πέρσες, Ινδοί, όλοι πίστευαν ότι ο κόσμος ξεκίνησε από ένα τεράστιο αυγό. Το αυγό είναι σύμβολο νέας ζωής / ανανέωσης εδώ και αιώνες. Υπάρχουν μικροδιαφορές αλλά οι περισσότεροι λαοί με κάποιο τρόπο συσχέτισαν την αναγέννηση της φύσης (την άνοιξη) με το αυγό. Υπάρχει η λατινική φράση «Omne vivum ex ovo» που σημαίνει «Η ζωή προέρχεται από το αυγό», αλλά μύθοι πολύ πιο παλιοί, από τις αρχές τις ανθρωπότητας, από την αρχαία Ινδία, την Πολυνησία, από το Ιράν, από την Ελλάδα, την Εσθονία, τη Φινλανδία, την κεντρική Αμερική, περιέγραψαν την αρχή του σύμπαντος μέσα από το σχήμα του αυγού.
Το Πάσχα και η άνοιξη είναι πολύ στενά συνδεδεμένα γεγονότα. Τα αυγά ήταν μέρος των ανοιξιάτικων τελετουργιών, το Πάσχα στις αρχαίες μορφές και στις χριστιανικές μετέπειτα ήταν μέρος της άνοιξης, κι έτσι, με την όσμωση μεταξύ θρησκειών και παραδόσεων το αυγό είναι παραδοσιακά μέρος του Πάσχα.
Το βάψιμο των αυγών
Οι Πέρσες έβαφαν αυγά για τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς, η οποία ταυτιζόταν με την ανοιξιάτικη ισημερία. Το βάψιμο των αυγών υπήρχε ως παράδοση και στην αρχαία Ρώμη, μία παράδοση που βασιζόταν στον εξής θρύλο: ο αυτοκράτορας Septimus Severus περιδιάβαινε την αυτοκρατορική αυλή το πρωινό της γέννησης του γιου του. Tότε είδε με έκπληξη ότι μία κότα γέννησε ένα κόκκινο αυγό. Αυτή η ιστορία γέννησε επίσης και μία μακραίωνη παράδοση.
Μετά την ανάσταση του Χριστού, η Μαρία Μαγδαληνή επισκέφτηκε τον αυτοκράτορα της Ρώμης και τον χαιρέτησε λέγοντας «Χριστός Ανέστη». Ο αυτοκράτορας λέγεται ότι απάντησε «ο Χριστός Ανέστη, όπως αυτό το αυγό είναι κόκκινο» δείχνοντας ένα αυγό που βρισκόταν πάνω στο τραπέζι όταν, προς μεγάλη έκπληξη όλων, το αυγό μεταμορφώθηκε κι έγινε κατακόκκινο.
Στην ορθόδοξη εκκλησία το βάψιμο των αυγών είναι ακόμα ισχυρή παράδοση – όπως όλοι ξέρουμε άλλωστε. Ένα ντοκιμαντέρ του History Channel ισχυρίζεται ότι στην αφετηρία της παράδοσης των κόκκινων αυγών βρίσκουμε τη Μαρία Μαγδαληνή: μετά την ανάσταση του Χριστού, η Μαρία Μαγδαληνή επισκέφτηκε τον αυτοκράτορα της Ρώμης και τον χαιρέτησε λέγοντας «Χριστός Ανέστη». Ο αυτοκράτορας λέγεται ότι απάντησε «ο Χριστός Ανέστη, όπως αυτό το αυγό είναι κόκκινο» δείχνοντας ένα αυγό που βρισκόταν πάνω στο τραπέζι όταν, προς μεγάλη έκπληξη όλων, το αυγό μεταμορφώθηκε κι έγινε κατακόκκινο. Κι έτσι η Μαρία Μαγδαληνή βρήκε ευκαιρία να τον κατηχήσει στον χριστιανισμό.
Τα αυγά ως δώρα
Στις αρχές του χριστιανισμού το αυγό συμβόλιζε την αρχή της ζωής, όπως η κότα βγαίνει μέσα από αυτό. Η κατανάλωση του αυγού συμβόλιζε το τέλος της νηστείας. Κατά τον Μεσαίωνα η κατανάλωση των αυγών ήταν απαγορευμένη κατά τη νηστεία και σ’ όλες τις μέρες νηστείας σκορπισμένες μέσα στη χρονιά. Τον 11ο αιώνα στην Ευρώπη ξεκίνησε μία παράδοση κατά την οποία γιορταζόταν το Πάσχα ως αφετηρία της νέας χρονιάς και τα αυγά έγιναν το δώρο της ημέρας, συμβολίζοντας τη ζωή (και τη γονιμότητα).
Έναν αιώνα μετά τα αυγά ευλογήθηκαν από την εκκλησία και ο βασιλιάς της Γαλλίας μοίραζε αυγά στην πλατεία του κεντρικού ναού μετά την κυριακάτικη λειτουργία την ημέρα του Πάσχα.
Τον 18ο αιώνα υπάλληλοι της γαλλικής αυλής, υπεύθυνοι για το φαγητό του παλατιού, ταξίδευαν στις περιοχές γύρω από το Παρίσι σε αναζήτηση των πιο μεγάλων αυγών. Στην Ιταλία υπάρχει η παράδοση να δίνουν στα μωρά ένα αυγό για ευτυχία και υγεία – η ίδια παράδοση υπάρχει και στην Κίνα.
Στα κιτάπια του νοικοκυριού του Βασιλιά της Αγγλίας, Εδουάρδου του 1ου, υπάρχει απόδειξη για έξοδο προκειμένου να περαστούν 450 αυγά με φύλλα χρυσού για να προσφερθούν ως δώρα. Όμως τη μεγάλη τους αγάπη για τα στολισμένα αυγά έδειξαν οι Τσάροι της Ρωσίας μαζί με τον οίκο Φαμπερζέ.
Η ιστορία ξεκίνησε το 1884 όταν ο τσάρος Αλέξανδρος παρήγγειλε ένα στολισμένο αυγό για τη γυναίκα του, τσαρίνα Μαρία από τον κοσμηματοπώλη Fabergé. Η παράδοση της ανταλλαγής στολισμένων αυγών υπήρχε στη Ρωσία για αιώνες και ήταν όσο πολυτελές μπορούσε να πληρώσει κανείς. Το συγκεκριμένο αυγό είχε στόχο να θυμίσει στην τσαρίνα τη χώρα καταγωγής της.
Το αυγό ήταν τόσο ωραίο που έγινε θρύλος. Ο τσάρος του έδωσε μόνιμη παραγγελία να κατασκευάζει κάθε χρόνο ένα για την τσαρίνα για τα επόμενα 11 χρόνια. Όταν ο τσάρος πέθανε, η παράδοση συνεχίστηκε από τον γιο του, Νικόλαο Β’.
Μεταξύ του 1885 και του 1917 κατασκευάστηκαν συνολικά 56 αυγά από τα οποία μόνο 10 βρίσκονται στη Ρωσία. Οι καλύτεροι τεχνίτες δούλευαν σε κάθε δημιουργία για περίπου έναν χρόνο. Σχεδιαστές, χρυσοχόοι, κοσμηματοποιοί, γλύπτες έπαιρναν μέρος στην κατασκευή αλλά την τελευταία λέξη είχε πάντα ο ίδιος ο Fabergé, τον οποίο η τσαρίνα περιέγραφε ως «μεγαλοφυΐα χωρίς σύγκριση».
Μέσα στα αυγά συχνά υπήρχαν ντελικάτοι μηχανισμοί. Το θέμα κάθε αυγού ήταν ξεχωριστό και είχε σχέση με την ιστορία της οικογένειας και της Ρωσίας, ήταν επίσης απολύτως μυστικό και από τους παραγγελιοδόχους. Κάθε φορά που ο Τσάρος ρωτούσε για το θέμα ο Fabergé απαντούσε «η Μεγαλειότητά σας θα μείνει ευχαριστημένη».
Δείτε παρακάτω μερικά από τα πιο ασυνήθιστα έθιμα του Πάσχα σε όλο τον κόσμο
Ισπανία (Verges)
Ο χορός του θανάτου
Η μικρή πόλη Verges στα βορειανατολικά της Καταλονίας φιλοξενεί έναν ασυνήθιστο χορό θανάτου. Τη Μεγάλη Πέμπτη πολλοί κάτοικοι φορούν κοστούμια τα οποία απεικονίζουν σκελετούς και συμμετέχουν στην πομπή του παραδοσιακού «χορού του θανάτου», στους δρόμους της μεσαιωνικής πόλης. Η πομπή περιλαμβάνει σκελετούς που χορεύουν υπό τον ήχο ενός τυμπάνου, Ρωμαίους στρατιώτες, γνωστούς ως «Manages», και μια αναπαράσταση της ζωής και της σταύρωσης του Ιησού Χριστού.
Ο Χορός του Θανάτου είναι μια μεσαιωνική παράδοση που συνδέεται με επιδημίες και λοιμούς και είναι η μόνη που έχει απομείνει στην Ισπανία. Δέκα σκελετοί χορεύουν στον ρυθμό ενός τυμπάνου για να θυμίζουν ότι κανείς δεν εξαιρείται από το θάνατο. Το σκηνικό των μεσαιωνικών τειχών και των πύργων της Verges συμπληρώνει τη μακάβρια σκηνοθεσία. Η παρέλαση ξεκινά τα μεσάνυχτα, διαρκεί τρεις ώρες και κορυφώνεται με τρομακτικούς σκελετούς που μεταφέρουν κιβώτια με στάχτες.
Σκανδιναβία
Οι μάγισσες του Πάσχα
Στη Φινλανδία και σε μέρη της Σουηδίας τα παιδιά «ζωντανεύουν» τη μάγισσα του Πάσχα, ντύνονται με παλιά ρούχα και κουρέλια και κρατάνε σκουπόξυλα. Έτσι ντυμένα, πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα και ζητούν κέρασμα (όπως στο Halloween), δίνοντας ως αντάλλαγμα διακοσμημένα κλαδιά με μπουμπούκια.
Οι μικροί μάγοι παίρνουν τους δρόμους την Πέμπτη ή το Σάββατο πριν από το Πάσχα. Επίσης, τις μέρες μέχρι το Πάσχα, φωτιές και πυροτεχνήματα ανάβουν στους δρόμους για να «διώξουν» τις μάγισσες που πιστεύεται ότι βγαίνουν ανάμεσα στη Μεγάλη Πέμπτη και την Κυριακή του Πάσχα.
Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ
Αυγά που κυλάνε
Σύμφωνα με μια παλιά παράδοση, σε ορισμένες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου (όπως π.χ. στη Σκωτία και τη βόρεια Αγγλία) οι άνθρωποι ρίχνουν βαμμένα αυγά στους απότομους λόφους την Κυριακή του Πάσχα. Στις ΗΠΑ το έθιμο αυτό πραγματοποιείται συχνά σε επίπεδο έδαφος, με το σπρώξιμο των αυγών με ένα κουτάλι.
Βερμούδες
Πέταγμα χαρταετού
Τη Μεγάλη Παρασκευή, στο βρετανικό υπερπόντιο έδαφος των Βερμούδων οι κάτοικοι «πετάνε» πολύχρωμους χαρταετούς, συμβολίζοντας την Ανάληψη του Χριστού στον ουρανό. Η ιστορία λέει ότι ο «δάσκαλος» χρειαζόταν ένα απλό, αλλά διαρκές σύμβολο για να βοηθήσει τους «μαθητές» του να κατανοήσουν την Ανάληψη του Χριστού στον ουρανό. Έτσι, έφτιαξε έναν χαρταετό, τον διακόσμησε με την εικόνα του Χριστού και τον «πέταξε» στον ουρανό. Οι Βερμούδες, είναι επίσης διάσημες για την καλλιέργεια και εξαγωγή πασχαλινών κρίνων.
Εκτός από ζεστά ψωμάκια με σταυρούς και πασχαλινά αυγά, στις Βερμούδες συνηθίζουν να τρώνε κέικ ψαριού κατά τη διάρκεια του Πάσχα.
Γαλλία (Haux)
Γιγαντιαία ομελέτα
Στην πόλη Haux της νοτιοδυτικής Γαλλίας, τη Δευτέρα της Λαμπρής ψήνεται μια γιγαντιαία ομελέτα στην κεντρική πλατεία. Περίπου 5.000 αυγά χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν ένα γεύμα κατάλληλο για 1.000 άτομα.
Ιταλία (Φλωρεντία)
Η ανατίναξη του κάρου
Στη Φλωρεντία συνηθίζεται το μοναδικό έθιμο του Scoppio del Carro, κατά το οποίο ανατινάσσεται μια άμαξα, κατά τη διάρκεια του ακούσματος του ύμνου Gloria την Κυριακή του Πάσχα. Όταν η άμαξα φτάνει μπροστά στο Duomo της Φλωρεντίας, ο επίσκοπος ανάβει με το Άγιο Φως μια ρουκέτα σε σχήμα περιστεριού (Colombina), η οποία ξεκινάει από την Αγία Τράπεζα και φτάνει στην άμαξα, η οποία είναι γεμάτη πυροτεχνήματα. Μόλις η ρουκέτα αγγίζει το αμάξι, τα πυροτεχνήματα ανάβουν και η πλατεία πλημμυρίζει με φως, σε ένα εντυπωσιακό θέαμα.
Ελβετία (Nyon)
Πασχαλινά πηγάδια
Οι Ελβετοί στην πόλη Nyon μετατρέπουν τα σιντριβάνια και τις βρύσες τους σε πασχαλινά πηγάδια, στολίζοντας τα με χρωματιστές κορδέλες, διακοσμημένα αυγά και λουλούδια. Αυτή η γιορτή του νερού είναι επίσης μια γιορτή για τη νέα ζωή και προέρχεται από μια παλιά γερμανική παράδοση του εορτασμού της τήξης των χιονιών και της επιστροφής του νερού στις βρύσες.
https://www.lifo.gr/tropos-zois/living/ta-kokkina-ayga-toy-pasha-kai-ta-perierga-ethima-poy-ta-synodeyoyn-ap-olo-ton
