Είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος ο σωστός τρόπος ελέγχου του βάρους μας;

ΠOΛΥ ΣΥΧΝΑ, για να ανακαλύψουμε το υγιές βάρος για το δικό μας σώμα, καταφεύγουμε στα διαγράμματα ΔΜΣ (κιλά – ύψος – ηλικία – φύλο). Ωστόσο, πώς μπορούμε να ξέρουμε ότι είμαστε υγιείς, όποια κι αν είναι τα κιλά μας, ανεξάρτητα από τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ);

Σύμφωνα με τον William H. Dietz, παιδίατρο και πρόεδρο του Redstone Global Center for Prevention and Wellness στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου George Washington, ο ΔΜΣ είναι ένα εργαλείο μέτρησης που έχει επικριθεί σφόδρα επειδή μπορεί μερικές φορές να υποδηλώνει ότι ένα υγιές, γυμνασμένο άτομο με μεγαλύτερη μυϊκή μάζα είναι παχύσαρκο. Επίσης, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το βάρος, ακόμη και όταν έχουν χαμηλότερο ΔΜΣ.

Τις περισσότερες φορές, όμως, ο ΔΜΣ είναι χρήσιμος επειδή υπολογίζεται εύκολα, συσχετίζεται καλά με το σωματικό λίπος, ιδίως σε ΔΜΣ μεγαλύτερο από 30, και είναι κλινικά χρήσιμος στην πρόβλεψη της πιθανότητας εμφάνισης ασθενειών που σχετίζονται με την παχυσαρκία.

Τα άτομα με ΔΜΣ 30 ή μεγαλύτερο είναι πολύ πιθανό να έχουν αυξημένο σωματικό λίπος. Ομάδες όπως οι επαγγελματίες αθλητές ή οι αρσιβαρίστες με ΔΜΣ 30 ή μεγαλύτερο, ωστόσο, βρίσκονται στην περιοχή της παχυσαρκίας, αλλά δεν έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος.

Ο ΔΜΣ υπολογίζεται από τη διαίρεση του βάρους σε χιλιόγραμμα με το ύψος σε μέτρα στο τετράγωνο. Ο ΔΜΣ δεν αποτελεί άμεση μέτρηση του σωματικού λίπους, αλλά υπάρχει καλή συσχέτιση μεταξύ ενός ΔΜΣ μεγαλύτερου από 30 και του σωματικού λίπους που εκτιμάται με άμεσες μετρήσεις της σύστασης του σώματος, όπως αξονικές τομογραφίες, μαγνητικές τομογραφίες, κ.λπ.

«Εάν ο ΔΜΣ σας είναι μεγαλύτερος ή ίσος με 30, θα πρέπει να ελεγχθείτε για παράγοντες κινδύνου, όπως η αρτηριακή πίεση, τα λιπίδια, η ηπατική λειτουργία και η γλυκόζη νηστείας που σχετίζονται με ασθένειες που σχετίζονται με το βάρος», λέει ο γιατρός.

Χρήση του ΔΜΣ για τη διάγνωση της παχυσαρκίας

Ο ΔΜΣ χρησιμοποιείται ευρέως ως εργαλείο διαλογής για τη διάγνωση της νόσου της παχυσαρκίας. Διατίθενται διαδικτυακοί υπολογιστές για τον ΔΜΣ από ομάδες όπως τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, το NIH, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία και άλλες.

Σε πληθυσμιακή βάση, ο ΔΜΣ έχει χρησιμοποιηθεί για τον καθορισμό διάγνωσης της παχυσαρκίας. Σε ενήλικες:

Ελλιποβαρείς: ΔΜΣ μικρότερος από 18,5

Υγιές βάρος: ΔΜΣ μεταξύ 18,5 και 25

Υπέρβαρα: ΔΜΣ μεταξύ 25 και 30

Παχυσαρκία κατηγορίας 1: ΔΜΣ μεταξύ 30-35

Παχυσαρκία κατηγορίας 2: ΔΜΣ μεταξύ 35-40

Τάξη 3 παχυσαρκία (επίσης γνωστή ως σοβαρή παχυσαρκία): ΔΜΣ μεγαλύτερος ή ίσος με 40

Τα υψηλότερα επίπεδα ΔΜΣ συνδέονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης ασθενειών που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 2, ηπατικές παθήσεις και 13 διαφορετικούς καρκίνους, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου του ήπατος, των ωοθηκών, του οισοφάγου και των νεφρών. Επίσης, τόσο ο εξαιρετικά χαμηλός όσο και ο αυξημένος ΔΜΣ συνδέονται με πρόωρους θανάτους.

Το ευρέως διαδεδομένο στίγμα και η προκατάληψη στρέφονται κατά των ατόμων με αυξημένο ΔΜΣ. Πολλά άτομα με παχυσαρκία έχουν εσωτερικεύσει αυτή την προκατάληψη και κατηγορούν τον εαυτό τους για το βάρος τους.

«Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η παχυσαρκία σπάνια αποτελεί επιλογή, αλλά μάλλον μια ασθένεια που προκύπτει από πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ της γενετικής σας προδιάθεσης, του τρόπου με τον οποίο είστε συνδεδεμένοι μεταβολικά και ενός περιβάλλοντος που προωθεί την υπερκατανάλωση τροφής και την αδράνεια», εξηγεί ο Dietz.

«Εάν έχω ΔΜΣ μεγαλύτερο από 30, μπορώ να είμαι υγιής;», αναρωτιέται πολύς κόσμος.

«Τα άτομα με ΔΜΣ 30 ή μεγαλύτερο είναι πολύ πιθανό να έχουν αυξημένο σωματικό λίπος. Ομάδες όπως οι επαγγελματίες αθλητές ή οι αρσιβαρίστες με ΔΜΣ 30 ή μεγαλύτερο, ωστόσο, βρίσκονται στην περιοχή της παχυσαρκίας, αλλά δεν έχουν υπερβολικό σωματικό λίπος. Η αυξημένη μυϊκή και οστική τους μάζα είναι εμφανής στην κλινική εξέταση.

Ομοίως, ένας σημαντικός αριθμός ατόμων με ΔΜΣ μεταξύ 25 και 30 μπορεί να είναι υπέρβαρα αλλά όχι υπερβολικά παχύσαρκα. Και πάλι, η κλινική παρατήρηση και η κρίση ολόκληρου του ατόμου είναι ουσιώδης για τη διάκριση», λέει ο ίδιος.

Μία από τις συνεχιζόμενες αντιπαραθέσεις σχετικά με την παχυσαρκία είναι το κατά πόσον ορισμένα άτομα με παχυσαρκία είναι μεταβολικά υγιή. Η απάντηση εξαρτάται από τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό της μεταβολικής υγείας. Οι περισσότερες μελέτες έχουν χρησιμοποιήσει κριτήρια όπως η αρτηριακή πίεση, η γλυκόζη αίματος νηστείας και τα λιπίδια όπως τα τριγλυκερίδια και η HDL χοληστερόλη.

Ένα άτομο που έχει μεταβολικά υγιή παχυσαρκία, ωστόσο, μπορεί να εξακολουθεί να έχει ή να αναπτύσσει ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Και ορισμένα άτομα με μεταβολικά υγιή παχυσαρκία μπορεί να αναπτύξουν μεταβολικά μη υγιή παχυσαρκία.

Έχει σημασία, όμως, ο ΔΜΣ για όλες τις φυλές και τις εθνικότητες;

Ο ΔΜΣ αναπτύχθηκε μέσω μελετών σε άνδρες και αυτή η έλλειψη ποικιλομορφίας έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με την εγκυρότητά του σε γυναίκες και άτομα διαφορετικών φυλών και εθνοτήτων. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι θεωρούν ότι ο ΔΜΣ είναι ένα ρατσιστικό εργαλείο μέτρησης.

«Οι κοινωνικοί προσδιοριστικοί παράγοντες, η φυλή, η εθνικότητα και η ηλικία μπορούν να τροποποιήσουν τον κίνδυνο που συνδέεται με έναν δεδομένο ΔΜΣ. Για παράδειγμα, οι μαύροι ενήλικες έχουν περισσότερη άλιπη μάζα σώματος (μη λιπώδη μάζα) στον ίδιο ΔΜΣ με τους λευκούς ενήλικες και οι ασιατικοί πληθυσμοί αναπτύσσουν επιπλοκές της παχυσαρκίας σε χαμηλότερους ΔΜΣ από άλλες φυλετικές και εθνοτικές ομάδες.

Σε ΔΜΣ 30 και άνω, ωστόσο, αυτές οι διαφορές έχουν περιορισμένη επίδραση στους κινδύνους ασθενειών που σχετίζονται με την παχυσαρκία σε όλες τις φυλετικές εθνοτικές ομάδες, το φύλο και την ηλικία», εξηγεί ο ειδικός.

Υπάρχει καλύτερο εργαλείο από τον ΔΜΣ για την εκτίμηση των κινδύνων για την υγεία μας;

«Ο ΔΜΣ είναι το καλύτερο εργαλείο μέτρησης για την παχυσαρκία, αλλά η κατανομή του σωματικού λίπους επηρεάζει επίσης τον κίνδυνο σχετιζόμενων ασθενειών. Για παράδειγμα, η περιφέρεια μέσης ως μέτρο του κοιλιακού λίπους παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους παχυσαρκίας.

Το κοιλιακό λίπος αποτελείται από υποδόριο και ενδοκοιλιακό σπλαχνικό λίπος. Το σπλαχνικό λίπος προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία επειδή απελευθερώνει μια ποικιλία πρωτεϊνών που προκαλούν φλεγμονή και αυτή η φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε πολλές αρνητικές συνέπειες της παχυσαρκίας», καταλήγει ο Dietz.

Με στοιχεία από Washington Post