H συνολικής ισχύς μιας χώρας προκύπτει από τον ανάπτυξη μερικών παραμέτρων με την ακόλουθη σειρά: η εκπαίδευση, η εφευρετικότητα και η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών, η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών στις παγκόσμιες αγορές, η οικονομική παραγωγή, το μερίδιο της χώρας στο παγκόσμιο εμπορίο, η στρατιωτική δύναμη, η ισχύς του χρηματοπιστωτικού συστήματος και οι κεφαλαιαγορές και η δύναμη του νομίσματος.
Η παραγωγική ανασυγκρότηση, η στροφή προς την οικονομία της γνώσης και η τόνωση της εξωστρέφειας μέσω εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών είναι το μέλλον της χώρας. Η χώρα μας πρέπει να μετατραπεί σταδιακά σε μια δεξαμενή εργατικού δυναμικού με υψηλές δεξιότητες με προσαρμογή στη νέα γνώση και στην συνεχή εκπαίδευση και βελτίωση. Το υψηλής κατάρτισης ανθρώπινο δυναμικό, η γεωγραφική και η γεωπολιτική θέση της Ελλάδος είναι το κρυφό χαρτί που θα οδηγήσει τη χώρα σε σημαντική ανάπτυξη εάν αγκαλιάσει την καινοτομία.
Η καινοτομία είναι ο λόγος που πάρα πολλοί άνθρωποι, έχουν εξέλθει από την φτώχια και ευημερούν. Η καινοτομία είναι η εξήγησή της μείωσης της ακραίας φτώχειας από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού στο 9% στη διάρκεια των τελευταίων 40 ετών.
Ο θρίαμβος της χώρας θα έρθει μόνο μέσα από την ενσωμάτωση των καινοτομιών. Θα πρέπει να κατανοήσει ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας την σημασία της χρήσης στην καθημερινή ζωή, των καινοτομιών. Με κρατικές ενισχύσεις και στρατιωτικές ερευνητικές δαπάνες, καθώς και από τις ιδιωτικές επενδύσεις, η έρευνα και η ανάπτυξη σε αναδυόμενες τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης, της τρισδιάστατης εκτύπωσης, της τεχνολογίας νέων υλικών, της βιοτεχνολογίας, της κβαντικής υπολογιστικής και άλλων τεχνολογιών της 4ης τεχνολογικής επανάστασης πρέπει να γίνει η άμεση προτεραιότητα της χώρας. Η τεχνητή νοημοσύνη με την επινόηση «έξυπνων αυτόνομων» λιγότερο δαπανηρών αμυντικών συστημάτων (σμήνη drones κλπ.), με την ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα ασφάλειας, τεχνολογίας και αμυντικής ικανότητας μπορεί να ισχυροποιήσει την χώρα και να απασχολήσει σημαντικά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό. Στην νέα εποχή της «οικονομίας των δεδομένων» (Data economy), οι ψηφιακές τεχνολογίες και οι αλγόριθμοι θα χρησιμοποιηθούν στην εκτέλεση σύνθετων εργασιών χωρίς ανθρώπινη καθοδήγηση.
Η καινοτομία έχει απεριόριστες δυνατότητες να παράγει αυξανόμενες αποδόσεις, είναι ένα «φαινόμενο από τη βάση προς τα πάνω» γι’ αυτό οι γραφειοκράτες και οι συντεχνίες της εξουσίας δεν τη βλέπουν με καλό μάτι, εκτός και αν την ελέγχουν. Υπό αυτή την έννοια, η καινοτομία οδηγεί σ’ έναν εκδημοκρατισμό της παραγωγής, φαινόμενο από τη φύση του κατά του ολοκληρωτισμού.
Η καινοτομία δεν αυξάνει την ανεργία, αλλά αλλάζει την απασχόληση δημιουργώντας νέες παραγωγικές θέσεις εργασίας, επιτρέποντας περισσότερο ελεύθερο χρόνο και μπορεί να συμβάλει στην 4ήμερη εργασία ανά βδομάδα.
Η καινοτομία ενισχύει την ελεύθερη επιχειρηματικότητα άρα είναι συντελεστής αυτονομίας απαιτεί ελεύθερο περιβάλλον για να ανθίσει και είναι το παιδί της ελευθερίας και ο γονιός της ευημερίας.
Η καινοτομία είναι δύσκολη για τις μεγάλες καθιερωμένες εταιρείες, καθώς ενδιαφέρονται περισσότερο για τη διατήρηση της εδραιωμένης θέσης που κατέχουν, παρά για την ανατροπή της παρούσας κατάστασης.
Εδώ έρχεται να παίξει σημαντικό ρόλο η νεοφυής επιχείρηση η οποία ξεκινά από μια πολύ μικρή επιχείρηση. Είναι σχετικά νέο είδος επιχείρησης και επιχειρηματικότητας που γνωρίζει άνθιση τα τελευταία χρόνια. Στην ουσία είναι επιχειρήσεις start-up δηλαδή επιχειρήσεις που μόλις έχουν ξεκινήσει.
Οι νεοφυείς επιχειρήσεις συνήθως έχουν μια καινοτόμα πρωτότυπη ιδέα η οποία έχει πρακτική χρησιμότητα και η οποία έχει επιχειρηματικό ενδιαφέρον, ώστε να προσελκύσει επενδυτές να επενδύσουν τα χρήματά τους σε αυτή την ιδέα. Συνήθως οι ιδιώτες επενδυτές περιμένουν ότι θα πάει καλά αυτή η ιδέα και θα βγάλουν κάποιο κέρδος όταν αναπτυχθεί η επιχείρηση.
Τις νεοφυείς επιχειρήσεις τις διακρίνει η ευελιξία λόγω του μικρού μεγέθους και συνήθως το πάθος και η φαντασία των ιδρυτών τους. Ο κίνδυνος αποτυχίας είναι πολύ υψηλός καθόσον υπάρχει εξαιρετική αβεβαιότητα αλλά η πιθανή επιτυχία μπορεί να αποφέρει τεράστια κέρδη για τους ιδρυτές και τους επενδυτές.
Υπάρχει όμως αντίσταση στην καινοτομία, κύριοι φορείς της οποίας είναι οι καθιερωμένες εταιρείες και τα κράτη, τα οποία όλο και περισσότερο διοικούνται από συντεχνιακές ομάδες συμφερόντων κάθε μορφής.
Η ενθάρρυνση των νεοφυών επιχειρήσεων οδηγεί στην ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας, η οποία είναι η μηχανή για την ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Η επιχειρηματικότητα θα αξιοποίησει τους πόρους μιας χώρας, θα απασχολήσει τους ανέργους, θα εξασφαλίσει κέρδη για τον επιχειρηματία και έσοδα για το κράτος από τον φόρο εισοδήματος, τον ΦΠΑ κλπ., ώστε το κράτος να πληρώνει τις υποχρεώσεις τους. Οι επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό θα ενδυναμώσουν την οικονομία της χώρας θα αυξήσουν την ευημερία των πολιτών και θα ισχυροποιήσουν την χώρα σε διεθνές επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι χώρες που έχουν αναπτύξει την επιχειρηματικότητα, είναι εκείνες που καταβάλουν τους υψηλότερους μισθούς, έχουν το καλύτερο κοινωνικό κράτος, έχουν την μικρότερη ανεργία, καταβάλουν τις υψηλότερες συντάξεις και οι πολίτες απολαμβάνουν τις καλύτερες υπηρεσίες από το κράτος.
Η κοινωνία θα πρέπει να προωθεί την ανθρώπινη πρωτοβουλία και τις νεοφυείς επιχειρήσεις με λαμπρές ιδέες που ευνοούν την καινοτομία και την ανάπτυξη. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προωθούν την επιχειρηματικότητα θέτοντας τους κανόνες οικονομικής συμπεριφοράς. Οι κυβερνήσεις μπορούν να επηρεάζουν ευθέως την καινοτομία και τις νεοφυείς επιχειρήσεις μέσω της κατανομής των πόρων, της φορολογίας της δημοσιονομικής πολιτικής, της νομισματικής πολιτικής και άλλων επιμέρους πολιτικών.
Η οικονομία πρέπει να προσανατολιστεί σε νεοφυείς επιχειρήσεις που ενσωματώνουν στην εγχώρια παραγωγική διαδικασία όλες τις νέες τεχνολογίες, καινοτομίες, τεχνικές μάνατζμεντ, χρηματοοικονομικά εργαλεία κλπ., με σκοπό να εισέλθουν στην διεθνή αγορά, παράγοντας διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. Μόνο έτσι η η παραγωγή της χώρας θα είναι σε θέση να παρακολουθεί τις διεθνείς εξελίξεις στον τεχνολογικό και οικονομικό τομέα, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις να προσαρμόζονται γρήγορα στις αλλαγές και να αποκτούν ανθεκτικότητα.
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας αναδεικνύουν τους πρωτοπόρους εξαγωγικούς κλάδους όπως η γεωργία, η μεταποίηση, η ενέργεια, ο τουρισμός, το διαμετακομιστικό εμπόριο, η ναυτιλία κλπ., που θα είναι η αιχμή της ανάπτυξης.
Η Ελλάδα έχει όλες τις δυνατότητες να αναπτύξει προϊόντα και υπηρεσίες που δημιουργούν «μοναδικές εμπειρίες» και «εμπιστοσύνη» στον καταναλωτή λόγω αυθεντικότητας, εντοπιότητας, πιστοποίησης, κλπ., κυρίως στους σημαντικούς εξαγωγικούς τομείς της γεωργίας και του τουρισμού.
Η ελληνική ναυτιλία, είναι ένας πρωτοποριακός κλάδος που γνωρίζει την παγκόσμια καταξίωση, ίσως γιατί ουδέποτε ήταν δέσμιος των κρατικών επιδοτήσεων και παρεμβάσεων και πάντοτε ήταν εκτεθειμένος στον διεθνή ανταγωνισμό. Είναι ένα παράδειγμα που θα πρέπει να μιμηθούν και άλλοι τομείς.
Η Ελλάδα μπορεί να μετεξελιχθεί σε ευρωπαϊκό κόμβο υψηλής ποιότητας διαβίωσης και αναψυχής, με όχημα την εγκατάσταση στην χώρα μας καινοτόμων δραστηριοτήτων και ατόμων υψηλού εισοδηματικού επιπέδου ή υψηλού επιπέδου τεχνολογικής, επιστημονικής, καλλιτεχνικής, χρηματοοικονομικής κλπ. εξειδίκευσης.
Οι τοπικές κοινωνίες με τις νεοφυείς επιχειρήσεις θα πρέπει να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους. Θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα ελκυστικό περιβάλλον για την άσκηση της οικονομικής δραστηριότητας και την προσέλκυση επιχειρήσεων στην περιοχή τους. Οι τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαν να εκτοξεύσουν την οικονομική δραστηριότητα ασκώντας οι ίδιες πολιτική προσέλκυσης επενδύσεων στην περιοχή τους, σε ανταγωνισμό με άλλες περιφέρειες.
Μία τέτοιου είδους ενέργεια μπορεί ενδεχομένως να απελευθερώσει τεράστιες δημιουργικές δυνάμεις και να οδηγήσει σε απίστευτους ρυθμούς ανάπτυξης. Θα ήταν «ευχής έργο» να δούμε Δημάρχους να ανταγωνίζονται για το ποιος θα προσελκύσει νεοφυής και άλλες επιχειρήσεις στην περιοχή του.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει η Σιγκαπούρη της Ευρώπης και της ευρύτερης περιοχής, ως πύλη προς την Ασία, τα Βαλκάνια και προς την επόμενη υπερδύναμη, την Αφρική, και αντιστρόφως προς την Ευρώπη.
Στον τουρισμό μπορεί να γίνει η Florida της Ευρώπης. Στις νέες τεχνολογίες μπορεί να γίνει η Silicon Valley για όλη την Ευρώπη.
Πέρα από το ένστικτο αυτοσυντήρησης, ο άνθρωπος έχει ένα δεύτερο ένστικτο, το ίδιο ζωτικό, προσανατολισμένο προς την εξερεύνηση και τη γνώση. Τα δύο αυτά βασικά ένστικτα μπορούν να συνεργάζονται, να αλληλοενισχύονται, και να δημιουργούν άλματα προόδου μέσα από την συνεξέλιξη ολόκληρης της κοινωνίας.
Εκείνο όμως που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι σήμερα δεν τρώει το μεγάλο ψάρι το μικρό αλλά το γρήγορο ψάρι τρώει το αργό.
[Απόσπασμα από την ομιλία του Γ. Ατσαλάκη στην εκδήλωση που οργάνωσε η American Legion την 15/3/2023 στην Θεσσαλονίκη υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης]
Νεοφυείς επιχειρήσεις και το μυστικό της ανάπτυξης της Ελλάδας
