- Η σημασία της Γεωγραφίας
Η προσέγγιση ενός ολοκληρωμένου τρόπου θεώρησης του κόσμου μέσα από το πρίσμα της γεωγραφίας υπογραμμίζει την κρίσιμη σημασία του γεωγραφικού χώρου, ως καθοριστικού παράγοντα για την κατανόηση των κοινωνικών δομών, της πολιτικής, της οικονομίας, της στρατιωτικής δύναμης, της τεχνολογίας και του πολιτισμού. Η γεωγραφική θέση ενός τόπου διαμορφώνει τις δυνατότητες και τους περιορισμούς, επηρεάζοντας τα είδη των κοινοτήτων που αναπτύσσονται, είτε είναι μικρά χωριά, είτε είναι νησιά, είτε είναι μεγάλα έθνη-κράτη.
Οι πολυδιάστατες διαστάσεις της γεωγραφίας περιλαμβάνουν στοιχεία όπως η οικονομία, που είναι απαραίτητη για την επιβίωση των ανθρώπων, η πολιτική για την εσωτερική οργάνωση της κοινωνίας, ο στρατός για την άμυνα και τον πόλεμο, η τεχνολογία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η φύση, και ο πολιτισμός που καθορίζει τα πάντα, από την κοινωνική συνοχή έως την αισθητική αντίληψη.
Η δυναμική μεταξύ των περιορισμών του γεωγραφικού τόπου, της αλληλεπίδρασης των διαφόρων συστημάτων και των γύρω κοινοτήτων δημιουργεί ένα περίπλοκο γεωπολιτικό τοπίο. Η ισχύς, οι φόβοι και οι επιθυμίες των γειτονικών κοινοτήτων συνθέτουν ένα περιβάλλον αλληλεξάρτησης και ανταγωνισμού, το οποίο επηρεάζει τις πολιτικές και τις στρατηγικές επιβίωσης κάθε κοινότητας ή έθνους. Π.χ. ιστορικά οι αυτοκρατορίες που μπορέσαν να κρατήσουν τα στενά του Ελλήσποντου και του Βοσπόρου για μακρό χρονικό διάστημα, έπρεπε να είχαν τον έλεγχο των εξής στρατηγικών σημείων: 1) της Μαύρης Θάλασσασ, 2) του Αιγαίου Πελάγους, 3) του περάσματος Darial στην Γεωργία, 4) του περάσματος Derbent στο Αζερμπαϊτζάν, 5) του Bessarabian Gap μια στενή, επίπεδη περιοχή ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και τα Καρπάθια Όρη, 6) των Iron Gates ένα στενό φαράγγι λαξευμένο από τον ποταμό Δούναβη ανάμεσα στα Καρπάθια και τα Βαλκάνια, 7) την Κύπρο, 8) τις περιοχές της Ανατολίας, δηλαδή τις Κουρδικές περιοχές της σημερινής Τουρκίας, της Συρίας και του Ιράκ, και 9) να ελέγχει την περιοχή της σημερινής ευρωπαϊκής Τουρκίας (Κωνσταντινούπολη). Μόνο την τελευταία ελέγχει σήμερα η Τουρκία, αν και αυτήν την είχε χάσει το 1922.
Αυτές οι αλληλεπιδράσεις και οι γεωγραφικοί περιορισμοί οδηγούν στη δημιουργία ιστορικών παρακαταθηκών και περιορισμών, προκαλώντας τη διαμόρφωση μοναδικών ταυτοτήτων και πολιτισμών, καθώς και την ανάπτυξη ειδικών συστημάτων οικονομικής και πολιτικής οργάνωσης. Εν τέλει, η γεωοικονομική προσέγγιση μας υπενθυμίζει ότι οι ανθρώπινες κοινότητες δεν είναι απλώς παρατηρητές του ιστορικού τους περιβάλλοντος αλλά ενεργοί συμμετέχοντες στη διαμόρφωση του γεωγραφικού και ιστορικού τοπίου, αντλώντας από τους περιορισμούς και τις δυνατότητες που τους παρέχει η γεωγραφία.
Οι χώρες χρειάζονται την οικονομία για να ζουν και χρειάζονται ασφάλεια για να επιβιώνουν.
- Η σημασία των προβλέψεων
Ο Μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης είχε πει ότι «το σχεδιάζειν και το προοράν αποτελούν βασικά στοιχεία διαχωρισμού μεταξύ των ελεύθερων ανθρώπων και των φύσει δούλων», δηλαδή, όποιος δεν σχεδιάζει και δεν προβλέπει θα χάσει την ελευθερία του και θα καταντήσει δούλος.
Ο Ηράκλειτος πριν 2500 χρόνια είχε πει την περίφημη φράση «τα πάντα ρέουν» δηλαδή τα πάντα αλλάζουν. Οι αλλαγές στις κοινωνίες και στις οικονομίες επέρχονται εξαιτίας των αλλαγών στις τεχνολογίες.
Εάν θέλουμε να προβλέψουμε πως θα εξελιχθούν οι κοινωνίες, μας θα πρέπει να προβλέψουμε ποιες τεχνολογίες θα εμφανιστούν στο μέλλον πώς θα διαχυθούν και τι ευκαιρίες και απειλές θα δημιουργήσουν.
Η σωστή και έγκαιρη πρόβλεψη των νεών τεχνολογιών είναι η απαραίτητη διαδικασία για την προσαρμογή των κοινωνικό-οικονομικών συστημάτων στις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, και η συνέχιση της ευημερίας των λαών. Η μη έγκαιρη προσαρμογή συνεπάγεται την πτώση της ευημερίας και του επιπέδου διαβίωσης.
Δυο πράγματα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:
Το πρώτο: ποια μέρη του κόσμου μπορούν να αλλάξουν σημαντικά την παγκόσμια πραγματικότητα.
Το δεύτερο: ποια είναι η πρόβλεψη για το πιθανό αποτέλεσμα της αλλαγής.
- Το παγκόσμιο γεωοικονομικό περιβάλλον
Μια σημαντική δύναμη που οδηγεί σε αλλαγές στο σύγχρονο διεθνές σκηνικό είναι η γεωοικονομία, η οποία σήμερα ενισχύει την πόλωση στις παγκόσμιες σχέσεις. Η κινητήρια αυτή δύναμη αναδεικνύεται καθώς στην παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα εισέρχεται και η Ασία, οδηγώντας σε μετασχηματισμούς τα εδραιωμένα οικονομικά συστήματα υπό το πρίσμα των παγκόσμιων αλλαγών. Αυτή η μεταβαλλόμενη γεωοικονομική τοποθέτηση προκαλεί παγκόσμια αποσύνδεση μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ενώ ταυτόχρονα ασκεί πίεση στα πιο ευάλωτα κράτη να επιλέξουν στρατόπεδο σε μια ολοένα πιο διχασμένη παγκόσμια σκηνή. Περαιτέρω δημιουργεί πολλούς οικονομικούς πόλους που δεν έχουν τις προϋποθέσεις να διατηρήσουν την σταθερότητα στις περιοχές τους.
Η παγκόσμια γεωοικονομική τάξη βρίσκεται σε μια φάση σημαντικής μετάβασης, όπου διάφοροι παράγοντες συνθέτουν ένα πολύπλοκο και δυναμικό περιβάλλον. Η Κίνα, επιδιώκοντας να ενισχύσει την αυτονομία της σε κρίσιμους τομείς, στοχεύει στη δημιουργία μιας οικονομικά αυτάρκους και τεχνολογικά προηγμένης κοινωνίας. Κάτι παρόμοιο προσπάθησε και η Ιαπωνία αλλά μετά το 1990 δεν μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία βρίσκεται σε μια κατάσταση αυξημένης απομόνωσης από την πλειοψηφία των Δυτικών συμμαχικών κρατών, εν μέσω τρεχουσών γεωπολιτικών εντάσεων.
Παράλληλα, η αναδυόμενη οικονομική δύναμη των πληθυσμιακά μεγάλων χωρών της Ασίας, όπως η Ινδία και η Κίνα, προοιωνίζεται να αναδειχθούν μεταξύ των κυρίαρχων οικονομικών δυνάμεων παγκοσμίως. Η 4η βιομηχανική επανάσταση, με τις καινοτομίες της στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης της τρισδιάστατης εκτύπωσης, της τεχνολογίας των νέων υλικών και των μεγάλων δεδομένων, δημιουργεί νέες ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις.
Η πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες θα γίνει κεντρικός στόχος για πολλούς ενδιαφερόμενους, με τη ζήτηση για ειδικευμένη εργασία σε αυτούς τους τομείς να αυξάνεται, πιθανώς να προκαλέσει μετακινήσεις πληθυσμών.
Στο πεδίο της γεωοικονομίας, υπάρχει η πιθανότητα αντιμετώπισης σημαντικών στρατηγικών διαταραχών (disruptions) που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την παγκόσμια οικονομική σκηνή:
α) Διαταραχές στις Εφοδιαστικές αλυσίδες: Επιπλέον από τις είδη υπάρχουσες, θα προκύψουν ακόμα πιο σοβαρές διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες που θα προκληθούν από περιφερειακές συγκρούσεις, από την άρνηση πρόσβασης σε κρίσιμους πόρους ή κόμβους διέλευσης εμπορευματικών ροών, καθώς και από την επιβολή αυστηρών εμπορικών περιορισμών.
β) Διαταραχές από την Απαγόρευση Εξαγωγών Κρίσιμων Υλικών: Η ενδεχόμενη απαγόρευση των εξαγωγών κρίσιμων υλικών, όπως σπάνιες γαίες ή ενεργειακοί πόροι, από κεντρικούς δρώντες με σκοπό την επίτευξη στρατηγικών στόχων, θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία.
γ) Διαταραχές στις Παγκόσμιες Τηλεπικοινωνίες: Διαταραχές, στα υπόγεια καλώδια μεταφοράς δεδομένων στους δορυφόρους κλπ., λόγω επιθέσεων από κράτη ή οργανώσεις ενάντια στα ψηφιακά και οικονομικά παγκόσμια συστήματα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες στη σταθερότητα και τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας.
δ) Διαταραχές από Εναλλακτικά Χρηματοπιστωτικά Συστήματα: Η ανάδυση και η αυξανόμενη αποδοχή εναλλακτικών χρηματοπιστωτικών συστημάτων, όπως τα κρυπτονομίσματα, αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα που μπορεί να επηρεάσει τη δομή και τη λειτουργία της παραδοσιακής παγκόσμιας οικονομικής αγοράς αλλά και την μετανάστευση προς χώρες με «χαλαρά» συστήματα ελέγχου των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
Αυτά και άλλα πολλά ενδεχόμενα συμβάντα υποδηλώνουν την ανάγκη για συνεχή προσαρμογή και ευελιξία από πλευράς κρατών και επιχειρήσεων για να διασφαλίσουν τη σταθερότητα και τη βιωσιμότητα της γεωοικονομικής τάξης σε έναν κόσμο όπου οι αλλαγές είναι το μόνο σταθερό.
- Παγκόσμιες διαμάχες
Σήμερα πλέον είναι διάχυτος ένας ανταγωνισμός που χαρακτηρίζεται από υψηλή διαταραχή και χαμηλή συνεργασία, και έχει χαρακτηριστικά ανταγωνισμού μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, συγκεκαλυμένο με θρησκευτικές πτυχές, οι οποίοι συνασπίζονται ενάντια στον «Δυτικό» πολιτισμό που κυβερνάται από δημοκρατικά συστήματα και ενστερνίζεται την ατομική ελευθερία του ανθρώπου και την ισότητα των γυναικών.
Καθώς ο κόσμος κατακερματίζεται, εμφανίζονται κυρίως χώρες με αυταρχικά καθεστώτα, που κατάφεραν να συγκεντρώσουν πλούτο τις τελευταίες δεκαετίες είτε μέσω εμπορικών πλεονασμάτων ή εξόρυξης πρώτων υλών. Το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας το 2023 ήταν σχεδόν $1.000 δις το οποίο προέρχεται κατά $291 δις με την ΕΕ και κατά $275 δις με τις ΗΠΑ. Τον πλούτο αυτόν δεν τον διανείμουν δίκαια στους λαούς τους, ώστε να μορφώνονται και να ανέλθει το επίπεδο ευημερίας των πολιτών τους όπως κάνουν οι δημοκρατικές δυτικές κοινωνίες. Αντιθέτως τον δαπανούν σε στρατιωτικές δαπάνες και απόκτηση ισχύος ενώ αφήνουν τους λαούς τους να υποφέρουν από φτώχια υψηλό πληθωρισμό κλπ., και τους ωθούν στην μετανάστευση.
Ο Θουκυδίδης πριν 2.500 είχε γράψει ότι όποιο κράτος αποκτά στρατιωτική ισχύ θα έρθει η ώρα να την χρησιμοποιήσει στον πρώτο γείτονα του.
Σήμερα αυτό είναι πραγματικότητα με τις διαμάχες που έχουν ήδη ξεσπάσει ή τις πολεμικές απειλές που εκτοξεύονται. Επίσης δεν περνά απαρατήρητο ότι αυτά τα κράτη συνασπίζονται εναντίον των δυτικών κρατών και χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες για να κάνουν τις επιθέσεις τους πιο αποτελεσματικές αλλά και ύπουλες (π.χ. υβριδικές κυβερνο-επιθέσεις, κατασκοπευτική ψηφιακή τεχνολογία, τεχνητή νοημοσύνη για υβριδικά χτυπήματα κλπ.). Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η Τουρκία που ετοιμάζεται να εισβάλει και στην Ελλάδα.
Η άλλοτε σοφή παγκόσμια συνεργασία, αποτέλεσμα των δεινών του Α’ & Β’ παγκοσμίου πολέμου, κυρίως μέσω διεθνών οργανισμών, εξασθενεί λόγω της εφαρμοζόμενης πολιτικής της Ρωσίας και Κίνας και άλλων αυταρχικών κρατών. Ο έλεγχος των πυρηνικών εξασθενεί ενώ είναι αδύνατη η συνεννόηση για την αποτροπή της αθέμητης χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης. Φαίνεται ότι η ειρήνη των τελευταίων 70 ετών είναι πλέον παρελθόν. Επί πλέον υβριδικά, και οργανωμένα, αμφισβητούνται τα επιτεύγματα του πολιτισμού μας, και σε συνδυασμό με την εκθετική εξάπλωσης οποιουδήποτε αναδυόμενης κανονικότητας, πεποίθησης, ιδέας, τεχνολογίας, που εισέρχεται στα παγκόσμια ανθρώπινα δίκτυα, οδηγούν στην κατάρρευση της εθνικής συνοχής και αμφισβητούν την ασφάλεια που οι θεσμοί της χώρας προσφέρουν στην κοινωνία τους.
Η Αρκτική και η Ανταρκτική αναμένεται να εξελιχθούν σε κρίσιμες στρατηγικές περιοχές, με την κλιματική αλλαγή να δημιουργεί νέες ευκαιρίες για εμπορικές διαδρομές που μέχρι πρότινος ήταν αδύνατο να χρησιμοποιηθούν. Αυτή η εξέλιξη υπόσχεται να ανατρέψει την υπάρχουσα δυναμική του παγκόσμιου εμπορίου και της ναυσιπλοΐας, προσφέροντας πιο σύντομες και οικονομικά αποδοτικές μεταφορικές διαδρομές.
Παράλληλα, η ατμόσφαιρα και ο χώρος γύρω από τη Γη καθίστανται πεδία νέου ανταγωνισμού, ενισχυμένα από την ανάπτυξη και χρήση μη επανδρωμένων συστημάτων αεροσκαφών και την εξερεύνηση του διαστήματος. Οι εξελίξεις αυτές ενθαρρύνουν την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την ενίσχυση των δυνατοτήτων παρακολούθησης, πληροφόρησης και επικοινωνίας, διευρύνοντας τις στρατηγικές δυνατότητες των κρατών και των ιδιωτικών φορέων.
Η διαστημική εξερεύνηση και εκμετάλλευση, προβλέπεται να καταστεί ακόμη πιο κρίσιμο πεδίο ανταγωνισμού, πυροδοτώντας μια νέα εποχή αναζήτησης για κυριαρχία σε αυτό το τελικό σύνορο. Το διάστημα προσφέρει στρατηγικά, επιστημονικά, και οικονομικά πλεονεκτήματα, καθιστώντας το ένα κεντρικό στοιχείο για τη μελλοντική ανάπτυξη και ασφάλεια των κρατών.
Επιπλέον, ο κυβερνοχώρος αναμένεται να διαδραματίσει επίσης έναν ζωτικό ρόλο στο μέλλον, διαμορφώνοντας τις παγκόσμιες στρατηγικές και τις πολιτικές ασφάλειας. Η ολοένα και πιο στενή διασύνδεση του κυβερνοχώρου με τις επικοινωνίες, το εμπόριο, τις κρίσιμες εθνικές υποδομές και την πολεμική στρατηγική εισάγει μια νέα πολυπλοκότητα στον ανταγωνισμό και την ασφάλεια σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτές οι εξελίξεις απαιτούν από τα κράτη και τις διεθνείς οργανώσεις να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους και να αναπτύξουν νέες πολιτικές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την αξιοποίηση των ευκαιριών που προκύπτουν σε αυτά τα νέα πεδία ανταγωνισμού.
Η πολιτική, οικονομική και στρατιωτική κυριαρχία της Δύσης πιέζεται από τις Ανατολικές χώρες που συνεργάζονται μεταξύ τους. Η Δύση εκλέγει λαϊκιστές και δημαγωγούς κυβερνήτες οι οποίοι βυθίζουν σε περισσότερα προβλήματα τις χώρες τους και αμφισβητούν τις αξίες της συνεργασίας μεταξύ των χωρών και της ευημερίας που έφεραν μέχρι σήμερα οι ανοικτές οικονομίες. Αντί να αντιληφθούν ότι το παγκόσμιο κέντρο ανάπτυξης μετατοπίζεται προς τις Ανατολικές χώρες και να συμμετάσχουν ώστε να διευρύνουν το διεθνές εμπόριο και να αυξήσουν την ευημερία τους, λαμβάνουν μέτρα προστατευτισμού που αποτρέπουν οικονομικές συνεργασίες.
Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν το 2024 όπου είναι το τέλος του μακροχρόνιου οικονομικού κύκλου και η έναρξη ενός νέου όπως δείχνε το σχήμα.
Κάθε κύκλος αποτελείται από 28 έτη στασιμότητας ή και ύφεσης με μειωτική απόκλιση της κατανάλωσης ενέργειας από την σιγμοειδή καμπύλη, όπου πραγματοποιούνται βαθιές και εκτεταμένες αλλαγές εξαιτίας της εμφάνισης νέων τεχνολογιών που επιφέρουν δραστικές μεταβολές στην οικονομία και την κοινωνία αυξάνοντας την παραγωγικότητα πυροδοτώντας τον επόμενο ανοδικό κύκλο των 28 ετών, όπου παρουσιάζεται αυξητική απόκλιση της κατανάλωσης ενέργειας από την σιγμοειδή καμπύλη. Κατά την διάρκεια των 28 ετών παρουσιάζονται μικρότεροι υπό-περίοδοι στην οικονομία περίπου επτά ετών.
Η έναρξη κάθε οικονομικού κύκλου συνδέεται με την εμφάνιση νέων βασικών τεχνολογιών (υπό μορφή τεχνολογικών-βιομηχανικών επαναστάσεων) που οδηγούν σε μια νέα φθηνότερη πηγή ενέργειας, μια νέα υποδομή μεταφοράς, ένα νέο μεταφορικό μέσο, και σε μια πλειάδα νέων τεχνολογικών εφαρμογών που εμφανίζονται και αναπτύσσονται στα πρώτα 28 χρόνια, όπου στην οικονομία κυριαρχεί στασιμότητα, στασιμοπληθωρισμός ή αναιμική ανάπτυξη. Χρειάζονται αρκετά έτη έως ότου οι νέες τεχνολογίες διαδοθούν παντού για να αυξήσουν αλματωδώς την παραγωγικότητα δημιουργώντας τα επόμενα 28 έτη ανάπτυξης. Διαφορετικές υποδομές μεταφορικών μέσων αναπτύσσονται σε κάθε κύκλο, πρώτα αναπτυχθήκαν τα κανάλια μεταξύ των ποταμών, στη συνέχεια οι γραμμές τραίνων, οι αυτοκινητόδρομοι, οι αερογραμμές, και σήμερα εμφανίζονται οι μαγνητικές γραμμές τραίνων που θα είναι η νέα υποδομή μεταφορών του επόμενου κύκλου. Παρόμοιες ήταν και οι εναλλαγές στα μεταφορικά μέσα στους χερσαίους χώρους: ποταμόπλοια, τραίνα, αυτοκίνητα, αεροπλάνα, και σήμερα η εμφάνιση των τραίνων Maglev που αναπτύσσουν ταχύτητα 600 χιλ. την ώρα. Σε κάθε κύκλο, μια νέα χώρα εμφανίζεται ως ανερχόμενη δύναμη.
1800-1856: Πριν το 1800 οι άνθρωποι έκαιγαν ξύλα και αποξηραμένα κοπριά για να ζεστάνουν τα σπίτια και να μαγειρέψουν φαγητό, ενώ βασίζονταν στη μυϊκή δύναμη, τον άνεμο και τους νερόμυλους για να αλέσουν τα σιτηρά.
Η εμφάνιση των νέων τεχνολογιών το 1800-1828 επέτρεψαν την παραγωγή ενέργειας από το νερό και τον ανέμο, την κατασκευή εργοστασίων, της άμαξας που τραβούσαν τα άλογα κλπ. Αναδύθηκε η Αγγλία ως ισχυρή δύναμη.
1856-1912: Η εμφάνιση των νέων τεχνολογιών την περίοδο 1856-1884 με την ευρεία διάδοση των ατμομηχανών και του κάρβουνου, έδωσε την ανάπτυξη του οικονομικού κύκλου 1884-1912 όπου το κάρβουνο συμμετείχε κατά 50% στο ενεργειακό μίγμα. Αναδύθηκαν οι ΗΠΑ ως νέα δύναμη.
1912-1968: Η εμφάνιση των νέων τεχνολογιών την περίοδο 1912-1940 με την ευρεία διάδοση των μηχανών εσωτερικής καύσεως και του πετρελαίου έδωσε την ανάπτυξη του οικονομικού κύκλου 1940-1968 όπου το πετρέλαιο συμμετείχε στο ενεργειακό μίγμα περίπου με 40%. Αναδύθηκαν η Ευρώπη & Ιαπωνία ως ισχυρές δυνάμεις.
1968-2024: Η ευρεία διάδοση της πληροφορικής και των αναρίθμητων εφαρμογών της κατά την στασιμότητα του 1968-1996 μαζί με την εμφάνιση του φθηνού φυσικού αερίου έδωσε την ώθηση του νέου κύκλου ανάπτυξης μέχρι το 2024. Όπου το 2022 το ενεργειακό μίγμα αποτελείται περίπου κατά 27% από άνθρακα, 31% από πετρέλαιο, 24% από φυσικό αέριο και 12% ανανεώσιμες πηγές. Αναδύθηκε η Κίνα ως νέα δύναμη.
Μετά το 1996 εμφανίστηκαν εταιρίες που δεν υπήρχαν πριν και σηματοδότησαν νέους οικονομικούς τομείς, όπως: iPhone, Facebook, YouTube, Instagram, Twitter, tick tock, Android, Bitcoin, Tesla, iPad, Gmail, Netflix Reddit, WhatsApp, Messenger, Google maps, Snapchat, LinkedIn, Skype, Airbnb κλπ.
2024-2080:Το 2024 είναι το σημαντικότερο έτος του παρόντα αιώνα. Είναι η αρχή των νέων εκθετικών αλλαγών που θα συγκλονίσουν τον κόσμο. Κατά την στασιμότητα που θα ακολουθήσει το 2024-2052 η ανθρωπότητα θα ανακαλύψει και θα εφαρμόσει νέες τεχνολογίες που όταν διαδοθούν ευρέως σε κάθε επιχείρηση και κάθε νοικοκυριό θα οδηγήσουν στο νέο κύκλο οικονομικής ανάπτυξης των ετών 2052-2080. ¨Όπως μετά το 1996 η πληροφορική και οι τηλεπικοινωνίες είχαν φθάσει να χρησιμοποιούνται από όλες τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά και ώθησαν την ανάπτυξη των τελευταίων 3 δεκαετιών, έτσι τις επόμενες τρεις δεκαετίες, άλλες νέες τεχνολογίες θα διαδοθούν και υιοθετηθούν από κάθε επιχείρηση και κάθε νοικοκυριό για να δημιουργήσουν την επόμενο αναπτυξιακό κύκλο. Μερικές από αυτές τις νέες τεχνολογίες θα επιτρέψουν την ευρεία διάδοση και την ενσωμάτωση στην παγκόσμια παραγωγική υποδομή του φθηνού, «καθαρού» και ανεξάντλητου καυσίμου παραγωγής ενέργειας από την πυρηνική σύντηξη (ήδη τον Νοέμβριο του 2022 έγινε η πρώτη επιτυχή δοκιμή από τις ΗΠΑ). Την δεκαετία του 2040 θα εμφανιστεί η εμπορική χρήση της πυρηνικής σύντηξης. Χωρίς φθηνή ενέργεια δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη των κρατών και αξιοπρεπή επιβίωση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Η ελπίδα για φθηνή και σταθερή ενέργεια και φιλική στο περιβάλλον θα είναι η πυρηνική σύντηξη. Η εμφάνιση της θα αποδυναμώσει πολλές σημαντικές χώρες καθώς θα απωλέσουν τεράστια έσοδα που είχαν από τα ορυκτά καύσιμα.
Καθώς συγχρόνως βρισκόμαστε στην τέλος του κύκλου χρέους, πολλά νομίσματα θα υποτιμηθούν και η ζήτηση για χρυσό θα αυξάνεται ως καταφύγιο αποθήκευσης του υπάρχοντος πλούτου. Όπως είχε συμβεί επανειλημμένα για χιλιάδες χρόνια, οι πολύ μεγαλύτερες οικονομικές απαιτήσεις για χρήματα, από τα πραγματικά χρήματα στην τράπεζα, οδήγησαν τον κόσμο σε μια φυγή κεφαλαίων για να πάρουν τα χρήματα και να αγοράσουν χρυσό. Αυτό οδηγεί στον πληθωρισμό και οι πληρωμές των χρεών θα γίνονται με υποτιμημένο νόμισμα.
Ο κάθε κύκλος ήταν μέρος της δημιουργίας ενός κύκλου γεωπολιτικής, η νέα δύναμη που θα αναδυθεί στον νέο κύκλο θα είναι η Ινδία.
Στον νέο κύκλο θα αναπτυχθούν νέοι τομείς της οικονομίας βασιζομένοι στην υψηλή τεχνολογία των μικροτσίπ, που θα παραγκωνίσουν ή θα φέρουν στο προσκήνιο νέες εταίρες, οικονομίες και χώρες. Η Ιαπωνία την δεκαετία του 1990 είχε 32 εταιρίες στις 50 μεγαλύτερες εταιρίες του κόσμου. Μέχρι πρόσφατα είχε μόνο την Toyota στην 42η θέση. Τέτοιες τεκτονικές αλλαγές θα συμβούν στον νέο οικονομικό κύκλο που ξεκινά το 2024. Νέες εταίρες ήδη εμφανίστηκαν (Nvidia, OpenAI, κλπ.). Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), η τρισδιάστατη εκτύπωση, οι τεχνολογίες νέων υλικών, η βιοτεχνολογία, κβαντική υπολογιστική κλπ., θα μεταμορφώσουν τις οικονομίες και τις κοινωνίες στις επόμενες δεκαετίες. Μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας θα υπάρχουν δύο είδη εταιρειών: αυτές που χρησιμοποιούν πλήρως την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) και εκείνες που είναι εκτός λειτουργίας. Τα παιδιά θα έχουν προσωπικούς δασκάλους ΤΝ με απέραντη γνώση, οι επαγγελματίες θα έχουν προσωπικούς συμβούλους- βοηθούς ΤΝ, κάθε άτομο θα έχει ένα βοηθό να αυξάνει την αποτελεσματικότητα του. Θα μπορούμε να δημιουργήσουμε άφθονη νοημοσύνη για τον κόσμο και άφθονη ενέργεια, που θα συμβάλουν να έχουμε εκπληκτικές ιδέες, τα παιδιά μας να διδάσκονται περισσότερο από ποτέ, οι ανθρώποι θα είναι πιο παραγωγικοί, θα υπάρχει καλύτερη υγειονομική περίθαλψη κλπ. Όλα αυτά θα μορφώσουν και θα κάνουν πιο σοφές τις κοινωνίες, θα αναπτύξουν την αφθονία στα πάντα, και με την βοήθεια της φθηνής ενέργειας, θα δημιουργήσουν τον επόμενο μεγάκυκλο οικονομικής ανάπτυξης. Όμως θα υπάρχουν και οι αυταρχικές ηγεσίες που θα χρησιμοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες για να διατηρήσουν τα δικτατορικά καθεστώτα τους, να παρακολουθούν και να επιτηρούν τους λαούς τους, και τους αντιπάλους τους αλλά και για να βλάψουν την ανθρωπότητα.
- Η γεωοικονομική θέση της Ελλάδος
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με περίπου το 80% των εδαφών της να καλύπτετε από βουνά. Είναι όμως μια χώρα με πολύ μεγάλη έκταση σε ιστορία και πολιτισμό. Η Ελλάδα, μέσα από τον πλούτο του εύκρατου κλίματός της, έχει παίξει έναν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο ελληνικός πολιτισμός, αναπτυσσόμενος κατά τη διάρκεια της αρχαιότητας σε αυτό το πλούσιο και ποικιλόμορφο φυσικό περιβάλλον, προσέφερε στον κόσμο ορισμένες από τις πιο διαχρονικές και επιδραστικές ιδέες.
Η Φιλοσοφική Κληρονομιά: Η ελληνική φιλοσοφία, με κορυφαίες φυσιογνωμίες όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, και ο Αριστοτέλης, έθεσε τα θεμέλια του δυτικού φιλοσοφικού τρόπου σκέψης. Οι συζητήσεις περί ηθικής, πολιτικής, μεταφυσικής, και επιστήμης που διεξήχθησαν στην αρχαία Ελλάδα συνεχίζουν να επηρεάζουν τις σύγχρονες αντιλήψεις μας σε αυτούς τους τομείς.
Οι Πολιτικές Καινοτομίες: Οι πολιτικές καινοτομίες της αρχαίας Ελλάδας, ιδιαίτερα η εφαρμογή της δημοκρατίας στην Αθήνα, προσέφεραν ένα νέο μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, όπου η πολιτική εξουσία έγινε προσβάσιμη σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, έστω και με τους περιορισμούς της εποχής. Η ιδέα της δημοκρατίας συνεχίζει να αποτελεί βασικό στοιχείο των σύγχρονων πολιτικών συστημάτων και σήμερα περίπου το 50% των κρατών τις ασπάζεται και ευημερεί.
Ας εμπνευστούμε από την ιστορία μας στον σημερινό αγωνία για την ενίσχυση της οικονομικής και ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας. Χωρίς μια ισχυρή ενεργειακή και οικονομική βάση, η χώρα θα παραμένει εμμέσως υποτελής σε ισχυρά ξένα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Αντιθέτως, καθώς η Ελλάδα γίνεται ολοένα και πιο ενεργειακά ισχυρή, θα είναι ικανή να αντιμετωπίζει με επιτυχία οποιεσδήποτε αντιξοότητες και προκλήσεις μπορεί να προκύψουν.
Η ενέργεια και ο έλεγχος των σχετιζόμενων με αυτή πλουτοπαραγωγικών πόρων αποτελεί συχνά αιτία διενέξεων και πολέμων όπως δείχνει η ιστορία των τελευταίων εκατό ετών. Παρόλο την εξάπλωση των νέων τεχνολογιών, η ενέργεια, θα εξακολουθεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στις διεθνείς σχέσεις και στην παγκόσμια οικονομία. Για αυτό, η χώρα μας πρέπει να μελετήσει και να εφαρμόσει την δική της ενεργειακή πολιτική προκειμένου να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ποσότητες ενεργειακών πρώτων υλών, από τις οποίες εξαρτάται η λειτουργία της οικονομίας της.
Η ενεργειακή αναγέννηση της χώρας εξαρτάται κυρίως από την αξιοποίηση των Ελληνικών υδρογονανθράκων κυρίως νοτίως της Κρήτης. Τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από ένα τέτοιο εγχείρημα είναι πραγματικά τεράστια, αφού αναβαθμίζεται η ίδια η γεωπολιτική και γεωοικονομική θέση της χώρας. Αποκτώντας ενεργειακή ανεξαρτησία η Ελλάδα είναι σαν να αναβαπτίζεται εθνικά και οικονομικά και αυτό απαιτεί μια τεράστια, πολυεπίπεδη και καλά οργανωμένη και συντονισμένη πανεθνική προσπάθεια. Η χώρα μας εξακολουθεί να είναι καταχρεωμένη εξ αιτίας ανεπαρκών πολιτικών που δαπανούσαν ασύστολα δισεκατομμύρια δανείων χωρίς να δημιουργήσουν ανάπτυξη.
Για να επιτύχουμε όμως τους στόχους μας πρέπει να επιμείνουμε στην στρατηγική της συνεξέλιξης. Η έννοια της συνεξέλιξης, η οποία αναφέρεται στην προσαρμογή και τη συμβίωση μεταξύ διαφορετικών ομάδων/κοινωνιών με σκοπό την αμοιβαία επιτυχία και ευημερία, αποτελεί έναν κεντρικό πυλώνα στην εξέλιξη της ζωής των κοινωνιών. Αυτός ο μηχανισμός έχει επιτρέψει την ανάπτυξη περίπλοκων και δημιουργικών λύσεων σε προκλήσεις που απαιτούν συνεργασία παρά ανταγωνισμό.
Επιπλέον, η συνεξέλιξη αναδεικνύεται ως ένας κρίσιμος παράγοντας στην εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας, ιδίως στο πεδίο της διεθνούς ασφάλειας και της πολιτικής. Η ικανότητα της συνεξέλιξης να αντικαθιστά αιώνες μικρών προσαρμογών, με λίγο συμβιωτικό συντονισμό την κατάλληλη στιγμή υπογραμμίζει την αξία της συνεργασίας ως καταλύτη για ταχείες και ουσιαστικές εξελίξεις.
Η συνεξέλιξη αποτελεί έναν ζωτικής σημασίας μηχανισμό για την εξέλιξη και την πρόοδο των κοινωνιών. Η συνειδητοποίηση της σημασίας της συνεξέλιξης και η ενσωμάτωσή της στις στρατηγικές ανάπτυξης μπορεί να παρέχει τη βάση για ένα πιο ειρηνικό, δίκαιο και αειφόρο μέλλον για όλους. Η συνεξέλιξη μπορεί να δρασκελίσει εκατοντάδες χρόνια εξέλιξης, προσφέροντας ένα σημαντικό εξελικτικό όφελος για την ανάπτυξη της χώρας.
Όταν η Ελλάδα είναι οικονομικά ισχυρή θα υπάρχουν πολλές χώρες που θα θέλουν να συνεργαστούν και να στηρίξουν την χώρα μας. Κανείς δεν συνεργάζεται με αδύναμες χώρες.
- Η Γεωοικονομική θέση της Κρήτης
Η Κρήτη με πολιτισμό πάνω από 5.000 ετών, αποτελεί μια μοναδική και περίτεχνη κοινωνία που τελειώνει και ξαναγεννιέται σε κύκλους καταστροφής, από ξένες κυριαρχίες και ανάπτυξης.
Το νησί της Κρήτης βρίσκεται στην ανατολική Μεσόγειο στο πλέγμα των αρχαιοτάτων θαλάσσιων εμπορικών δρόμων που συνδέουν την Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική. Η στρατηγική θέση του νησιού και οι άφθονοι φυσικοί πόροι, δημιούργησαν στην Κρήτη μια αξιοσημείωτη ιστορία και για αυτό αποτέλεσε «μήλο της έριδος» από πολλούς κατακτητές. Μαζί με την Σικελία και την Κύπρο, ασκούν πλήρη έλεγχο στην Ανατολική Μεσόγειο όπου διέρχεται το εμπόριο από την διώρυγα του Σουέζ και από τον επερχόμενο Ινδικό «δρόμο του μεταξιού» ΙΜΕC (Ινδία, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία, Ισραήλ, Πειραιάς).
Ο πυρήνας της Ελλάδας δεν είναι η Αθήνα ή η Θεσσαλία, ή η Μακεδονία, αλλά είναι το Αιγαίο μα τα νησιά που επιτρέπει στην Ελλάδα να συνδεθεί με το εμπόριο, την άμυνα και την επικοινωνία. Χωρίς το Αιγαίο δεν υπάρχει Ελλάδα. Έτσι, η χώρα πρέπει να διατηρήσει ένα σύγχρονο Ναυτικό και Πολεμική Αεροπορία για τον έλεγχο του πυρήνα της Ελλάδας. Η χώρα πρέπει να λειτουργεί σαν νησί.
Το Αιγαίο και οι άλλες Ελληνικές θάλασσες έχουν χιλιάδες νησιά, αλλά βασικά δύο είναι τα πιο σημαντικά: η Κρήτη και η Ρόδος.
Με την Κρήτη, τη Ρόδο, την Κύπρο υπό έλεγχο, η Ελλάδα ελέγχει ολόκληρο το ανατολικό τμήμα της Μεσογείου. Παρόλο που έχουμε αυτή την πολύ ορεινή χώρα που λειτουργεί σαν νησί και παρά το γεγονός ότι είναι φτωχή σε κεφάλαιο, η χώρα έχει ένα σχεδόν δυτικό βιοτικό επίπεδο.
Κρυμμένος κάτω από τη γαλάζια επιφάνεια των θαλασσών νότια και δυτικά της Κρήτης βρίσκεται ένας τεράστιος φυσικός πλούτος από φυσικό αέριο και πετρέλαιο που περιμένουν να αξιοποιηθούν. Αυτή είναι μια χρυσή ευκαιρία για την Ελλάδα, που χρειάζεται απεγνωσμένα μια οικονομική ώθηση και είναι αποφασισμένη να διεκδικήσει το μερίδιό της από τον θησαυρό ελπίζοντας να γυρίσει την τύχη της.
Μια ιστορία απόκοσμου πλούτου και σκοτεινών μυστικών αρχαίων γεωλογικών θαυμάτων, δημιούργησαν τεράστια κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου που βρίσκονται θαμμένα κάτω από τον βυθό. Ένας κόσμος τεράστιου πλούτου και δύναμης, αλλά και κινδύνων. Η ανακάλυψη αυτών των αποθέματων υδρογονανθράκων έχουν προκαλέσει σημαντικό ενδιαφέρον και δραστηριότητα στην περιοχή, αν και αυτοί οι πόροι είναι σχετικά μικροί σε σύγκριση με την παγκόσμια προσφορά. Αλλά για την ΕΕ έχουν τεράστιες θετικές επιπτώσεις γιατί προέρχονται από φίλιες χώρες.
Το διακύβευμα είναι πολύ υψηλό και η Ελλάδα πρέπει να προσέχει τους εχθρούς της που παρακολουθούν κάθε της κίνηση και ψάχνουν μια ευκαιρία να την σταματήσουν. Αλλά το σχέδιο της Ελλάδας να πάρει το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο δεν αφορά μόνο το χρήμα. Είναι ένας αγώνας για να εξασφαλίσει τη θέση της σε έναν όλο και πιο χαοτικό κόσμο που έρχεται. Η πολυπολικότητα του κόσμου θα δημιουργεί συνεχή αστάθεια.
Η κλιμάκωση των παγκόσμιων συγκρούσεων έχει επιταχύνει τη στροφή προς την αποπαγκοσμιοποίηση. Από το 2022, το αυξημένο κόστος ασφάλισης για τη διεθνή ναυτιλία, ιδιαίτερα σε περιοχές που πλήττονται από τον πόλεμο, έχει αναγκάσει χώρες και εταιρείες να ευνοήσουν το ασφαλές εμπόριο έναντι του ελεύθερου εμπορίου.
Αυτή η αλλαγή προτεραιοτήτων αντανακλά την αυξανόμενη έμφαση στη σταθερότητα και την ασφάλεια των εμπορικών πρακτικών, που επηρεάζονται από τις γεωπολιτικές εντάσεις και τους αυξημένους κινδύνους που συνδέονται με τις παγκόσμιες θαλάσσιες οδούς.
Αυτό το εξελισσόμενο τοπίο υποδηλώνει μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο προσέγγισης του παγκόσμιου εμπορίου και των στρατηγικών για το εργατικό δυναμικό, δίνοντας έμφαση στην τοπική και περιφερειακή σταθερότητα έναντι της παγκοσμιοποιημένης αποτελεσματικότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι οι πολιτικές για μετριοπαθείς, φιλελεύθερες πολιτικές δεν θα είναι προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής. Αυτό, είναι δυνητικά αποτελεσματικό σε εθνικό επίπεδο, αλλά πιθανότατα θα βλάψει τη διεθνή συνεργασία σε σημαντικές κλιματικές και τεχνολογικές προκλήσεις, καθώς η παγκοσμιοποίηση συνέβαλε στην διεθνή συνεργασία και συνεννόηση.
Η Κρήτη μπορεί να γίνει ένα οικονομικό κέντρο επιδιώκοντας την ανάπτυξη μιας ισχυρής οικονομίας υψηλής τεχνολογίας.
Αναπτύσσοντας μια οικονομία βασισμένη στις εξαγωγές και προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, θα μπορεί να οικοδομήσει τη μεταποιητική βιομηχανία κυρίως στα τρόφιμα αξιοποιώντας το πλεονέκτημα της πρόσβασης στην ανατολική Μεσόγειο στο πλέγμα των αρχαιοτάτων θαλάσσιων εμπορικών δρόμων που συνδέουν την Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική γεγονός που την καθιστά κεντρικό ναυτιλιακό κόμβο. Πρέπει να δοθεί έμφαση σε μια οικονομία βασισμένη στη γνώση που βασίζεται περισσότερο στη δημιουργικότητα και την ανάπτυξη των επιχειρηματιών και των επιχειρήσεων της Κρήτης. Η Κρήτη πρέπει να είναι ακόμα πιο ελκυστικό μέρος για να ζει κάποιος. Αναψυχή και ψυχαγωγία πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω. Η μεταποίηση/συσκευασία των πολύτιμων τροφίμων θα μπορούσε να κάνει το κρητικό λάδι, το κρασί και τα άλλα προϊόντα μας με ένα διεθνές εμπορικό σήμα παγκόσμιας αναγνώρισης που θα μπορούσε να ξεπεράσει ακόμα και την φήμη π.χ. των Σκωτσέζικων ουισκιών.
Ως φίλια χώρα προς την Δύση και η τελευταία χώρα της Δύσης προς ανατολάς, με σταθερό πολιτικό σύστημα, τα επόμενα χρόνια είναι μια χρυσή ευκαιρία για την Ελλάδα να ανατάξει την γεωοικονομική της σημασία ως σταυροδρόμι τριών Ηπείρων. Ίσως έχει έρθει ο κατάλληλος χρόνος της ιστορίας να μεγαλουργήσει στηριζόμενη και πάλι στην θάλασσα όπως μεγαλούργησε στην Μινωική εποχή, την Μυκηναϊκή, την Κυκλαδική, την εποχή της αρχαίας Αθήνας, την Μακεδονική, την Βυζαντινή κλπ.
Σε ένα νέο κόσμο που έρχεται δεν «τρώει» το μεγάλο ψάρι το μικρό – αλλά το γρήγορο ψάρι «τρώει» το αργό ψάρι!!
Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης είχε πει ότι αν δεν μπορείς να ρυθμίσεις τον άνεμο ρύθμισε τα πανιά σου και φύγε προς τα εμπρός!!
https://creta24.gr/geooikonomia-kai-geostratigiki-tis-kritis/
