Ο ΕΞΕΓΕΡΜΕΝΟΣ ΜΙΚΡΟΑΣΤΟΣ είναι μια από τις μορφές που ανέδειξε η νεότερη Δύση. Η εξέγερσή του πήρε συχνά καλλιτεχνική τροπή, συνδέθηκε με τον επαναστατικό ρομαντισμό ή αντιθέτως έμεινε πιο μοναχική και εσωτερική.
Σε περιόδους που οι σκληρές ιδεολογίες ήταν ελκυστικές, η εξέγερση του μικροαστού άδραξε τη σκληρότητα και την έφτασε μάλιστα στα άκρα: αυτοί οι αναρχικοί που ο Λένιν τους είχε αποκαλέσει «φιλελεύθερους με βόμβες» ήταν χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι αυτής της επιθυμίας για καταστροφή.
Άλλοτε πάλι, η μικροαστική εξέγερση βυθίστηκε σε σκοτεινά προαισθήματα για επικείμενες καταρρεύσεις. Στη φαντασία του εξεγερμένου, συστήματα και αυτοκρατορίες όπου να’ ναι καταρρέουν ή έχουν τελευτήσει ακόμα και αν δεν το γνωρίζουν. Η ποίηση θα θριαμβεύσει στο τέλος κατανικώντας την πεζή και φθαρμένη ζωή και οι εναλλακτικές αξίες θα αντικαταστήσουν τις παρακμιακές αστικές αξίες.
Εδώ και δεκαετίες κάθε κουλτούρα θέλει να έχει άκρες σε μια αντι-κουλτούρα, όπως κάποιοι εύποροι πρακτικοί αστοί κολακεύονται να έχουν στην παρέα έναν «τρελό καλλιτέχνη».
Η μικροαστική εξέγερση γεννήθηκε μαζί με την ίδια τη «μεσαία τάξη» και τα όνειρά της. Ήταν η κακή ή ανήσυχη συνείδησή της, οι εφιάλτες της, τα παιδιά της, οι αποσυνάγωγοι της μεσαίας τάξης.
Πολλές φορές όμως δεν ήταν κάτι που αποκλειόταν ή καταπιεζόταν, κι ας φαντασιώνονταν πάντα οι εξεγερμένοι πως τους καταδιώκουν και τους εμποδίζουν συστηματικά. Όλο και περισσότερο, η μικροαστική εξέγερση έγινε μέρος των επίσημων πρωτόκολλων του πολιτισμού μας. Εδώ και δεκαετίες κάθε κουλτούρα θέλει να έχει άκρες σε μια αντι-κουλτούρα, όπως κάποιοι εύποροι πρακτικοί αστοί κολακεύονται να έχουν στην παρέα έναν «τρελό καλλιτέχνη». Η λόξα, ο πυρετός, η μη κανονικότητα, το υπερχειλίζον συναίσθημα είναι πράγματα πολύτιμα στον «αστό» ώστε αυτός να μην πλήττει, να ξυπνάει από τον λήθαργο της ρουτίνας του.
Άλλωστε πολλοί άνθρωποι που κάνουν επαγγέλματα αντιποιητικά ή υποφέρουν από τυποποιημένες και σχεδόν προβλέψιμες κινήσεις αισθάνονται ωραία όταν βλέπουν (ανώδυνες) εξεγέρσεις και όταν ακούνε λόγια σαν του Εντουάρ Λουί.
Φυσικά, υπάρχουν και άλλες εκδοχές μικροαστικών ηθών που, όντας πιο παραδοσιακά και φοβισμένα, αντιμετωπίζουν εχθρικά τη μικροαστική εξέγερση. Ο εξεγερμένος μικροαστός δεν είναι πάντα αγαπητός, ούτε τον υποδέχονται θερμά και φιλικά. Η ορμή του για βία, υπερβολικό συναίσθημα, η αντιπάθειά του για την τάξη και την κανονικότητα, όλα αυτά προκαλούν απέχθεια σε άλλες γωνιές του σύμπαντος των μεσαίων τάξεων.
Όσο όμως κι αν αντιδρούν και δυσαρεστούνται κάποιοι, ο τύπος του εξεγερμένου μικροαστού είναι αναπόφευκτος. Οι κανόνες ανανεώνονται μέσα από την πρόκληση, οι μόδες προχώρησαν μέσα από τα σχισμένα ή σκοπίμως φθαρμένα ρούχα, το σύγχρονο θέατρο, οι πλαστικές τέχνες ή κομμάτια της μουσικής έγιναν η σκηνή του θριάμβου των εξεγερμένων μικροαστών.
Με μια έννοια, η μικροαστική εξέγερση είναι η επιμελής ανακάλυψη της δυσφορίας ως πρώτης ύλης για τον εαυτό. Δυσφορώ, άρα υπάρχω, άρα είμαι ζωντανός και νέος.
Κάποτε η σκηνή της μικροαστικής εξέγερσης ήταν κυρίως άρνηση, πάθος του αρνητικού. Γι’ αυτό τράβηξε στα άκρα, σε φασιστικές ή αναρχο-επαναστατικές πράξεις. Εδώ και καιρό, η άρνηση έδωσε τη θέση της σε δυσφορίες παθιασμένες με τον συμβολισμό και την αισθητική. Η μικροαστική εξέγερση έγινε ο θυμός του καλλιτέχνη και των ακολούθων του στα social media. Ο καημός για τα χάλια του κόσμου μας ή διάφορες παραστάσεις που δείχνουν την πτώση του πολιτισμού μας.
Παρ’ όλα αυτά, ο εξεγερμένος μικροαστός, όσο και αν αλλάζει στον χρόνο, είναι η σκιά μιας σύνθετης πραγματικότητας που χτίζεται από την καθημερινή ρουτίνα, τη χρεία των πολλών και την ταπεινή δουλειά.
Ο εξεγερμένος μικροαστός είναι μεν εκπεσών άγγελος της νεωτερικότητας, προβάλλει όμως πάντα τον εαυτό του ως αριστοκράτη και παρία. Κατάφερε να τον πάρουν στα σοβαρά, τουλάχιστον η τέχνη και η επικοινωνία. Τώρα όμως αντιμετωπίζει μια εκδοχή διαφορετικής μικροαστικής εξέγερσης: ο λαϊκός μικροαστισμός φθονεί και αντιπαθεί τον μορφωμένο, υπερβολικά μοντέρνο, προοδευτικό και πειραματιστή μικροαστό.
Η εποχή, είπαμε, ευνοεί τις διαιρέσεις και τους πολιτισμικούς πολέμους. Και δεν υπάρχει πιο συναρπαστικό φαινόμενο από αυτόν τον καινούριο πολιτισμικό εμφύλιο πόλεμο μέσα στον μικροαστισμό. Θα έχουμε νομίζω πολλά να πούμε μελλοντικά για αυτόν τον διχασμό και το πώς παράγει τα δικά του πολιτικά αποτελέσματα στις δημοκρατίες της κόπωσης και της χαμένης αυτοεκτίμησης.
πηγή: lifo
