ΕΧΟΥΜΕ ΤΗΝ ΤΑΣΗ να συζητάμε για τη μη απόκτηση παιδιών σα να πρόκειται για ένα φαινόμενο των τελών του 20ού αιώνα που συνέβη χάρη στην εξέλιξη και την διάδοση των αντισυλληπτικών και στη γυναικεία απελευθέρωση. Ακούγοντας διάφορους πολιτικούς και δημόσια πρόσωπα θα νόμιζε κανείς ότι το να είσαι άτεκνος επινοήθηκε από τους millennials ως άλλος ένας τρόπος για να αποφύγουμε το καθήκον μας απέναντι στην κοινωνία. «Βλέπουμε σήμερα να επικρατεί μια μορφή εγωισμού», είχε δηλώσει πέρυσι ο Πάπας Φραγκίσκος. «Βλέπουμε με λύπη ότι κάποιοι άνθρωποι δεν θέλουν να αποκτήσουν παιδί».
Ενώ οι όμως οι γυναίκες σήμερα μπορεί να έχουν αναπαραγωγικές επιλογές που ήταν λιγότερο διαθέσιμες στο παρελθόν, η απόφαση ορισμένων γυναικών να αποφύγουν τη μητρότητα δεν είναι καθόλου καινούργια. Η ιστορία είναι γεμάτη από γυναίκες χωρίς παιδιά: Μεταξύ των λευκών γυναικών που γεννήθηκαν στο τελευταίο τρίτο του 19ου αιώνα στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο κανόνας ήταν ότι μία στις πέντε δεν είχε παιδιά – μεταξύ των μαύρων γυναικών η αναλογία ήταν περίπου μία στις τρεις.
Τα μέλη του σύγχρονου κινήματος κατά των αμβλώσεων επικαλούνται συχνά τον όρκο του Ιπποκράτη, ο οποίος σε προηγούμενες εκδοχές του φαίνεται να περιλάμβανε την απαγόρευση των αμβλώσεων, αυτό όμως που δεν αναφέρουν είναι ότι ο Έλληνας πατέρας της ιατρικής είχε συστήσει κάποτε σε μια γυναίκα που είχε μείνει έγκυος χωρίς να το επιθυμεί, να κάνει έντονη σωματική άσκηση μέχρι να αποβάλει.
Ιστορικά μιλώντας, δεν είναι μόνες τους οι γυναίκες που δεν κάνουν παιδιά σήμερα. Ανέκαθεν οι γυναίκες λάμβαναν υπόψη τους τις υλικές συνθήκες όταν αξιολογούσαν τις αναπαραγωγικές τους επιλογές. Οι οικονομικές, περιβαλλοντικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες διαμόρφωναν το εύρος των επιλογών που είχαν στη διάθεσή τους καθώς και το αν τελικά θα αποκτούσαν πολλά παιδιά, λίγα παιδιά ή καθόλου.
Έτσι, όταν ο Πάπας ή οποιοσδήποτε άλλος εκφράζει την ανησυχία του για τις γυναίκες που δεν κάνουν παιδιά, δεν μας συγκρίνει με ένα πραγματικό προηγούμενο. Στην πραγματικότητα μας λέει τι θέλει να κάνουμε ή τι θα μας ανάγκαζε να κάνουμε – στο παρόν.
Τα μέλη του σύγχρονου κινήματος κατά των αμβλώσεων επικαλούνται συχνά τον όρκο του Ιπποκράτη, ο οποίος σε προηγούμενες εκδοχές του φαίνεται να περιλάμβανε την απαγόρευση των αμβλώσεων, αυτό όμως που δεν αναφέρουν είναι ότι ο Έλληνας πατέρας της ιατρικής είχε συστήσει κάποτε σε μια γυναίκα που είχε μείνει έγκυος χωρίς να το επιθυμεί, να κάνει έντονη σωματική άσκηση μέχρι να αποβάλει. Από τη μεσαιωνική Ευρώπη μέχρι την αποικιακή Αμερική, οι γυναίκες θα χρησιμοποιούσαν μια σειρά από βότανα για να προσπαθήσουν να τερματίσουν την εγκυμοσύνη.
“Without Children: The Long History of Not Being a Mother.”
Όταν οι ερευνητές ρωτούν σήμερα τις γυναίκες γιατί δεν κάνουν παιδιά, οι απαντήσεις τους είναι συγκεκριμένες: Δεν έχουν τα κατάλληλα δίκτυα υποστήριξης, τα χρήματα ή τις δουλειές, ανησυχούν για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην επόμενη γενιά – και μερικές από αυτές θέλουν απλώς να ζήσουν μια ζωή που θα δίνει προτεραιότητα σε άλλες εμπειρίες. Άλλες μπορεί να θέλουν παιδιά αλλά να μην μπορούν να τα αποκτήσουν.
Οι γυναίκες στο παρελθόν δεν ήταν και τόσο διαφορετικές. Κάποιες δεν έκαναν παιδιά επειδή δεν είχαν την υποστήριξη της κοινότητας. Πολλές αγωνίζονταν να συνδυάσουν εργασία και παιδιά. Αντιμετώπιζαν υπογονιμότητα, ανησυχούσαν για το φυσικό περιβάλλον στο οποίο θα μεγάλωναν τα παιδιά τους ή απλώς ήθελαν να ζουν με τρόπους που δεν ανταποκρίνονταν στα κοινωνικά πρότυπα. Πολλές μοναχές στη μεσαιωνική Ευρώπη έγιναν μοναχές από γνήσια θρησκευτική αφοσίωση. Αλλά για ορισμένες τουλάχιστον από αυτές, ήταν εξίσου ελκυστικό το γεγονός ότι το ράσο ήταν μια κοινωνικά αποδεκτή εναλλακτική λύση στην προσδοκία του γάμου και της μητρότητας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι γυναίκες που δεν έκαναν παιδιά στο παρελθόν δεν βίωναν το στίγμα. Το 1905, ο πρόεδρος Θεόδωρος Ρούσβελτ δήλωνε ότι οι γυναίκες χωρίς παιδιά αποτελούσαν «ένα από τα πιο δυσάρεστα και νοσηρά χαρακτηριστικά της σύγχρονης ζωής» και άξιζαν «περιφρόνησης ισάξιας με εκείνη που δέχεται ο στρατιώτης που λιποτακτεί στη μάχη». Ωστόσο, ούτε η αφόρητη κοινωνική πίεση ούτε η περιφρόνηση δεν εμπόδισαν ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών, να επιλέξουν την παραίτηση από τη μητρότητα. Πολύ πριν από τα σύγχρονα αντισυλληπτικά μέσα ή τον φεμινισμό του 20ού αιώνα, οι γυναίκες έκαναν πολύ συνειδητές επιλογές σχετικά με το πότε, υπό ποιες συνθήκες και αν θα κάνουν παιδιά. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι δεν θα συνεχίσουν να το κάνουν, ακόμη και αν οι αμβλώσεις γίνουν λιγότερο νόμιμες ή λιγότερο ασφαλείς.
Με στοιχεία από τους The New York Times
https://www.lifo.gr/tropos-zois/living/den-thelo-paidi-logarismo-tha-sas-doso
